تحولات اجتهاد شیعی، سیر تاریخی، حوزه ها و شیوه ها(3)

Abstract

میرزا محمد حسن شیرازی معروف به میرزای بزرگ در سال 1312 قمری در شهر سامرای عراق درگذشت و حوزه ای که وی در آن شهر بنیان نهاده بود بلافاصله تعطیل شد. عده زیادی از فضلا ، طلاب و محقق روبه سوی حوزه نجف که صدها سال پیش تاسیس شده بود، نهادند و در آنجا سکنا گزیدند. این رخداد موجب فربه تر گشتن حوزه نجف و پدیدار شدن مکاتب مختلف اجتهادی در آن حوزه شد. آخوند ملامحمد کاظم خراسانی از محققین اصیل حوزه نجف مکتب اجتهادی صناعت محوری را رهبری می کرد و در مقابل سیدمحمدکاظم طباطبایی که از اجتهادی صناعت محوری را رهبری می کرد و در مقابل سید محمدکاظم طباطبایی که از مهاجرت کردگان به سامرا و معاودین از حوزه آن دیار بود مکتب اجتهادی عرف محور را آموزش می داد این دو مکتب هر یک پیروانی داشت و چنان ادامه یافت که بعدها به حوزه های جدید الاحداث شیعه امامیه که طبعا توسط فارغ التحصیلان هر یک از دو مکتب بنیان نهاده می شد سرایت کرد.ویژگی های هر یک از دو مکتب قابل توجه و بررسی و برای تحول، در اندیشه ورزی و نظریه پردازی های فقهی بسیار موثر و مفید است. در این مقاله برآنیم تا نخست به بررسی ویژگی های اجتهاد صناعت محور بپردازیم. سپس گزارشی از مکتب فقهی آخوند ملامحمد کاظم خراسانی ارائه دهیم.