اقامه ی دعوا علیه بنگاه های چندملیتی: مسئولیت اجتماعی شرکت ها، چالش ها 

Abstract

در دو دهه‌ی اخیر موجی از دعاوی خصوصی در مورد رفتار و فعالیت‌های بنگاه‌های چندملیتی مطرح گردیده است. بسیاری از این دعاوی در کشورهای مادر، مخصوصاً ایالات متحده، انگلستان، استرالیا، و در بعضی موارد هم در محل فعالیت شعبه‌های فرعی در کشورهای میزبان مطرح شده است. در این مقاله سعی شده با تکیه بر ویژگی‌های عملی و پژوهشی موضوع، تعدادی از بهترین دعاوی مطرح شده در سطح ملی، مورد ارزیابی و واکاوی قرار گرفته، چالش‌های مهم پیش روی اقامه‌ی دعوا علیه این بنگاه‌ها شناسایی و سپس راه‌کارهایی برای آن پیشنهاد گردد. ازجمله‌ی این چالش‌ها نظریه‌ی حجاب شرکت‌ها و خرق حجاب شرکت و اختلاف‌ دیدگاه در مورد مبنای مسئولیت مدنی که نظریه‌هایی مثل کنترل و قصور، ترک فعل ثالث، مسئولیت مبتنی بر مراقبت را مطرح می­نمایند، می‌باشد. چالش دیگری که مورد بحث قرار گرفته، نظریه‌ی دادگاه نامناسب است. با تحلیل تعدادی آرای ملی و رویه‌ی قضایی، راه‌کارهایی برای این چالش‌ها ارائه نموده‌ایم. ازجمله‌ی این راه‌کارها این است که کشورهای در حال توسعه، معیارهای خود را در زمینه‌های حقوق کار و محیط زیست و حقوق بشر در ارتباط با بنگاه‌ها ارتقا داده و سیاستی واحد اتخاذ نمایند. راه‌‌کار دیگر توسعه‌ی مکانیسم‌های نظارتی جدی‌تر بر فعالیت‌های بنگاه‌های چندملیتی و دولت‌های مبداء آن‌هاست که می‌تواند از طریق WTO‌ و سازمان‌های تخصصی UN و سایر روش‌ها توسعه پیدا کند. همین‌طور در مورد مکانیسم‌های اجرایی در سطح ملی نیز تدوین قوانین ضد ارتشاء، قوانین شفاف‌سازی اجباری و اصلاح حقوق سنتی شرکت‌ها و رفع موانع قانونی صلاحیتی برای دادگاه‌های کشورهای در حال توسعه می‌تواند راه‌کارهای مناسبی باشدLitigation against Multinational Enterprises: Corporate Social Responsibility and its Challenges