صلاحیت اضطراری در حقوق بین الملل خصوصی

Abstract

چکیده: حمایت از ارزش­های اساسی یا منافع عمومی ایجاد برخی قواعد استثنایی صلاحیت را توجیه می­کند. در میان این قواعد استثنایی، قاعده صلاحیت اضطراری به دلیل اتکاء بر اندیشه عدالت و ایفاء حق داد­خواهی به طور گسترده­ای در قوانین داخلی بسیاری از کشورها و نیز اسناد بین­المللی مورد پذیرش قرار گرفته است. در جایی که اعمال قواعد عادی صلاحیت به نتایج نامطلوب منتهی می­شود یا برای تحقق عدالت ناتوان است، کنار گذاشته می­شود و دادگاهی که اصولا فاقد صلاحیت است، بتواند به دعوی رسیدگی کند. همین خصیصه باعث می­شود صلاحیت اضطراری از برخی مفاهیم مشابه مثل صلاحیت افراطی و دادگاه نامناسب متمایز گردد. قواعد صلاحیت اضطراری با توجه به آیین دادرسی کشورهای دیگر اعمال می­شود و عدم امکان رسیدگی به دعوی در کشور خارجی یکی از شرایط اصلی اعمال صلاحیت اضطراری است. اگرچه تعارض میان این نوع صلاحیت و نگرش نزاکت به عنوان یکی از مبانی رایج در بین­الملل خصوصی که متضمن حسن روابط میان دولت­هاست، باعث تردید در پذیرش این صلاحیت استثنایی در برخی کشورها شده است