بازدارنده ها و شرایط جذب ناکاربران به کتابخانه های عمومی ایران

Abstract

<strong>زمینه و هدف</strong>: ناکاربران کسانی هستند که به هر دلیلی به کتابخانه مراجعه نمی‌کنند. شناخت دلایل عدم مراجعه و شروط مشتری برای مراجعه، همواره یکی از دغدغه­‌های سازمان‌­های خدماتی بوده است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی دلایل عدم مراجعه و شروط ناکاربران برای مراجعه به کتابخانه‌­های عمومی ایران است.<br /> <strong>روش</strong>: این پژوهش، کیفی است. جهت گردآوری داده‌ها از روش مصاحبه ساختاریافته استفاده شد. نظریه زمینه‌ای مبنای این پژوهش بود و اطلاعات خام حاصل از مصاحبه­‌ها طی 3 مرحله کدگذاری شد. جهت کدگذاری داده‌ها نرم‌افزار مکس کیودا به کار گرفته شد. 105 ناکاربر از 11 استان جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند.<br /> <strong>یافته‌ها</strong>: حاصل تحلیل مصاحبه‌­ها، 64 کد باز، 26 زیرطبقه، 12 طبقه و 5 طبقه محوری بود. از میان طبقات محوری، طبقه سازمان ناکارآمد به عنوان طبقه مرکزی انتخاب شد. یافته­‌ها نشان داد ناکاربران، محتوا، امکانات و محیط و خدمات کتابخانه ناکارآمد است. همین موارد کافی است تا ناکاربران کتابخانه را سازمانی ناکارآمد تلقی کرده و ناکارآمدی را دلیلی برای عدم مراجعه به کتابخانه عنوان کنند. علاوه بر این، موجودیت ضعیف و محیط اطلاع‌گریز از دیگر دلایلی است که ناکاربران به آن اشاره کردند. ناکاربران برای مراجعه به کتابخانه شروطی دارند؛ آن­‌ها زمانی به کتابخانه خواهند آمد که گستره منابع و خدمات کتابخانه بهبود و توسعه یابد و همچنین ساختار استاندارد محیطی - امکاناتی بر کتابخانه حاکم شود.<br /> <strong>اصالت/ارزش</strong>: موضوع مورد مطالعه و استفاده از روش کیفی، بیانگر اصالت و ارزش این پژوهش است. شناسایی دلایل عدم مراجعه و شروط ناکاربران برای مراجعه به کتابخانه، کمک شایانی به سیاستگذاری و تدوین خط مشی­‌های واقع‌­بینانه می­‌کند.