مبانی نظری و عوامل مؤثر بر فرایند راهنمایابی و استفاده کاربران از امکانات کمکی در نرم‌افزارهای پایگاه‌های اطلاعاتی

Abstract

<strong>طراح</strong><strong>ی</strong><strong> و استفاده از راهنما و امکانات کمک به کاربران در پا</strong><strong>ی</strong><strong>گاه‌ها و نرم‌افزارها</strong><strong>ی</strong><strong> را</strong><strong>ی</strong><strong>انه‌ا</strong><strong>ی</strong><strong>، آن‌قدر اهم</strong><strong>ی</strong><strong>ت </strong><strong>ی</strong><strong>افته است که مفهوم</strong><strong>ی</strong><strong> با عنوان راهنما</strong><strong>ی</strong><strong>اب</strong><strong>ی</strong><strong>، دیگر جای خود را در مباحث حوزة تعامل انسان با را</strong><strong>ی</strong><strong>انه و ن</strong><strong>ی</strong><strong>ز در علوم اطلاع‌رسان</strong><strong>ی</strong><strong>، باز کرده است. هدف نها</strong><strong>یی</strong><strong> طراح</strong><strong>ی</strong><strong> راهنما و امکانات کمک در پا</strong><strong>ی</strong><strong>گاه‌ها</strong><strong>ی</strong><strong> اطلاعات</strong><strong>ی</strong><strong> را</strong><strong>ی</strong><strong>انه‌ا</strong><strong>ی</strong><strong>، آن است که ا</strong><strong>ی</strong><strong>ن قابل</strong><strong>ی</strong><strong>تها بتوانند در فرا</strong><strong>ی</strong><strong>ند اطلاع‌</strong><strong>ی</strong><strong>اب</strong><strong>ی</strong><strong> کاربران ایفای نقش کنند و در مواقع ضرور</strong><strong>ی</strong><strong>، جا</strong><strong>ی</strong><strong> واسطه‌ها</strong><strong>ی</strong><strong> بشر</strong><strong>ی</strong><strong> ـ مانند کتابداران ـ را بگیرند؛ از ا</strong><strong>ی</strong><strong>ن‌رو، پژوهشگران حوزة علوم را</strong><strong>ی</strong><strong>انه و علوم اطلاع‌رسان</strong><strong>ی</strong><strong> اصول و قواعد زیادی برای طراحی بهینة این قابلیتها ارائه کرده‌اند. از جمله مدلها</strong><strong>ی</strong><strong> مبتن</strong><strong>ی</strong><strong> بر ا</strong><strong>ی</strong><strong>ن اصول، م</strong><strong>ی</strong><strong>‌توان به «الگو</strong><strong>ی</strong><strong> نلسون لوگال و ن</strong><strong>ی</strong><strong>ومن» برا</strong><strong>ی</strong><strong> فرا</strong><strong>ی</strong><strong>ند راهنما</strong><strong>ی</strong><strong>اب</strong><strong>ی</strong><strong>، الگو</strong><strong>ی</strong><strong> «ش</strong><strong>ی</strong><strong>ء ـ عمل» در طراح</strong><strong>ی</strong><strong> رابط کاربر و راهنما</strong><strong>ی</strong><strong> نرم‌افزارها و پا</strong><strong>ی</strong><strong>گاه‌ها</strong><strong>ی</strong><strong> اطلاعات</strong><strong>ی</strong><strong> و الگو</strong><strong>ی</strong><strong> طراح</strong><strong>ی</strong><strong> و استفاده از راهنما</strong><strong>ی</strong><strong> راهبرد</strong><strong>ی</strong><strong> اشاره کرد. در ا</strong><strong>ی</strong><strong>ن مقاله به انواع مختلف راهنما و برنامه ها</strong><strong>ی</strong><strong> کمک</strong><strong>ی</strong><strong> موجود در نرم‌افزارها و پا</strong><strong>ی</strong><strong>گاه‌ها</strong><strong>ی</strong><strong> اطلاعات</strong><strong>ی</strong><strong>اشاره شده و عوامل مؤثر بر فرا</strong><strong>ی</strong><strong>ند راهنما</strong><strong>ی</strong><strong>اب</strong><strong>ی</strong><strong> در دو دستة «عوامل س</strong><strong>ی</strong><strong>ستم</strong><strong>ی</strong><strong>» (نظام رایانه‌ای) و «عوامل مرتبط با کاربران» (دانش موضوعی، دانش نرم‌افزاری، دیدگاه روانشناختی و ...) تشر</strong><strong>ی</strong><strong>ح شده است. مقاله توصیه‌هایی برای طراحی علمی و بهینة راهنما در نرم‌افزارهای پایگاه‌های اطلاعاتی ارائه می‌دهد.</strong><br /> <strong> </strong>