تبیین و نقد اخلاق در دیدگاه اسپینوزا و دلالت‌های آن برای اصول و روش‌های تربیت اخلاقی

Abstract

نظریه‌پردازان اخلاقی مانند سایر همکاران خود عقاید متفاوتی در این زمینه ابراز نموده‌اند. یکی از بزرگترین فیلسوفان غربی که دیدگاه‌های برجسته‌ای در حوزه اخلاق دارد اسپینوزا است. نظام کامل فلسفی اسپینوزا به‌خصوص درمورد اخلاق و مباحثی مانند مرگ‌ناپذیری و سرمدیت، کوناتوس(کوشش برای حفظ ذات)، مفهوم توان بالقوه انسانی و آزادی می‌تواند رهنمودهای مثبتی برای تربیت اخلاقی، اهداف، اصول و روش‌های تربیت اخلاقی داشته‌باشد. برجسته‌ترین روش‌های تربیت اخلاقی در دیدگاه اسپینوزا روش تربیت عقلانی، روش محبت عقلی و نفی رویکردهای تلقینی در بعضی سطوح تربیت هستند. اسپینوزا نسبت به توان بالقوه انسانی بدبین است. اندیشه اسپونوزا بر این فرض استوار است که بیشتر مردم قادر به دست‌یابی به سطوح بالاتر دانش نیستند. بنابراین، در جریان یادگیری باید از تلقین برای آموزش افرادی که استعداد کمتری برای یادگیری دارند، بهره‌گرفت. از آنجا که تربیت اخلاقی، حوزه‌ای کمتر دیده‌شده و مغفول در نظام‌های تربیتی محسوب می‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی اخلاق در اندیشه اسپینوزا و دلالت‌های آن برای تربیت اخلاقی و به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام گرفته‌است.