مهار آلفاگلوکوزیداز توسط عصاره هگزانی اندام‌های هوایی گیاهان خاکشیر (Descurainia sophia L.schuar) و شاه‌تره (Fumaria vaillantii Loisel)

Abstract

مقدمه: بیماری دیابت تأثیر عمده‌ای بر سلامت انسانها دارد. یکی از راه‌های مفید برای جلوگیری از افزایش قند خون، کاهش جذب روده‏ای گلوکز از طریق مهار آنزیم‌های هیدرولیز کننده‌ی کربوهیدرات‌ها مانند آلفاگلوکوزیداز است.<br /> هدف: یافتن مهار کننده قوی با منشاء گیاهی برای آنزیم آلفاگلوکوزیداز. <br /> روش بررسی: عصاره هگزانی اندام‌های هوایی (گل، برگ، ساقه) در دو گیاه خاکشیر و شاه‌تره در هفت غلظت مختلف، از نظر فعالیت مهاری آن‌ها بر آنزیم آلفاگلوکوزیداز مورد بررسی قرار گرفتند. فعالیت آنزیم به روش میکروپلیت اسپکتروفتومتری در طول موج ۴۰۵ نانومتر بررسی شد. هم‌چنین ترکیبات موجود در عصاره هگزانی گل خاکشیر و برگ شاه‌تره که بیش‌ترین اثر مهاری را روی آنزیم آلفاگلوکوزیداز داشتند، توسط دستگاه GC/MS شناسایی شدند. <br /> نتایج: از میان اندام‌های هوایی دو گیاه، عصاره هگزانی در غلظت ۲۰۰ میلی‌گرم بر میلی‌لیتر برای اندام گل خاکشیر و 300 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر برای اندام برگ شاه‌تره، فعالیت مهارکنندگی قابل توجهی بر آنزیم آلفاگلوکوزیداز نشان دادند. میزان IC50 این عصاره‌ها به ترتیب برابر ۸۸/۰ و ۰۴/۱ میلی‌گرم بر میلی‌لیتر بود. الگوی مهار برای عصاره گل خاکشیر مهار مختلط (رقابتی- غیررقابتی) و برای عصاره برگ گیاه شاه‌تره از نوع مهار نارقابتی بود. آنالیز GC/MS نشان داد که این عصاره‌ها حاوی ترکیبات فنیل‌پروپانوئید و فنل هستند که می‏توانند مسئول بخشی از اثر مهاری آنها بر روی فعالیت آلفاگلوکوزیداز باشد.<br /> نتیجه‌گیری: عصاره هگزانی این دو اندام، دارای ظرفیت مهارکنندگی موثری هستند و جداسازی عوامل این ظرفیت، با هدف دسترسی به مهارکننده‌های دارای کاربرد دارویی، می‏تواند موضوع مناسبی برای پزوهش های آینده ‌باشد.