تاثیر پیش تیمار دمایی و نور بر القاء جنین و کالوس در کشت بساک خیار

Abstract

با هدف ب‍ررس‍ی‌ تاثیر ترکیب‌ها و غلظت‌های مختلف هورمونی و همچنین تاثیر پیش‌تیمار دمایی و نور بر تغییر مسیر بیولوژیکی و حرکت به سمت کالوس‌زایی، جنین‌زایی و باز‌زایی در ری‍زنمونه‌های ب‍س‍اک‌ خ‍ی‍ار، پژوهشی به ص‍ورت‌ دو آزمایش ف‍اک‍ت‍وری‍ل‌ جداگانه در ق‍ال‍ب‌ طرح‌ ک‍ام‍لا ت‍ص‍ادف‍ی‌ ب‍ا س‍ه‌ ت‍ک‍رار بر روی رقم بومی فضای باز خیار اصفهانی و لاین اصلاحی خیار گلخانه‌ای اج‍را گ‍ردی‍د. فاکتورها شامل پیش تیمار دمایی (سرمای 4 درجه سانتی گراد و بدون پیش‌تیمار سرمایی (گل تازه))، تیمار نوری پس از کشت (نور و تاریکی) و غلظت‌های مختلف هورمونی شامل KIN (1 تا 5/2 میلی‌گرم/لیتر)، 2,4-D (1 تا 5/3 میلی-گرم/لیتر) و BAP (1/0 تا 5/3 میلی‌گرم/لیتر) بودند. ن‍ت‍ای‍ج‌ ح‍اک‍ی‌ از ب‍رت‍ری‌ پ‍ی‍ش‌ت‍ی‍م‍ار بدون سرما (گ‍ل‌ ت‍ازه)‌ نسبت به پیش‌تیمار سرما در ج‍ن‍ی‍ن‌‌زای‍ی‌ و ک‍ال‍وس‌‌زای‍ی‌ در لاین اصلاحی و ک‍ال‍وس‌‌زای‍ی‌ در رق‍م‌ ب‍وم‍ی‌ ب‍ود. تیمار تاریکی باعث افزایش معنی‌دار درصد کالوس‌زایی و قطر کالوس لاین اصلاحی شد، اما تاثیر معنی‌داری بر روی صفات مورد بررسی در رقم بومی نداشت. ت‍رک‍ی‍ب‌ ه‍ورم‍ون‍ی BAP و 2,4-D (5/3+1 میلی‌گرم/لیتر)در ه‍ر دو ژنوتیپ‌ ب‍اع‍ث‌ ب‍ی‍ش‍ت‍ری‍ن‌ ال‍ق‍ای‌ جنین‌زایی و کالوس‌زایی ش‍د. جنین-زایی در لاین اصلاحی تحت تاثیر فاکتورهای مورد مطالعه قرار گرفت اما این فاکتورها تاثیر معنی‌داری بر جنین‌زایی رقم بومی نداشتند. اثرمتقابل سه‌گانه پیش‌تیمار دمایی، تیمار نوری و هورمونی محیط کشت نشان داد که به‌منظور بیشترین جنین‌زایی، کالوس‌زایی و قطر کالوس در کشت بساک خیار، استفاده از گل تازه و محیط کشت 2,4-D+BAP ( 5/3+1 میلی‌گرم/لیتر )باعث حاصل شدن بهترین نتیجه خواهد شد و شرایط نور و تاریکی نقش چندانی در جنین‌زایی ندارد.