اثر پیری تسریع شده بذر بر جوانه‌زنی و مؤلفه‌های رشد گیاهچه‌های سه رقم کلزا (Brassica napus)

Abstract

آزمون پیری تسریع شده یکی از مهمترین آزمون‌های استفاده شده برای ارزیابی پتانسیل فیزیولوژیکی گونه‌های مختلف بذور و تهیه اطلاعاتی از درجه سازگاری آنها می‌باشد. در این بررسی اثر زوال بذر (آزمون پیری تسریع شده) بر مؤلفه‌های جوانه‌زنی و رشد گیاهچه در شرایط آزمایشگاهی در سه رقم کلزا مورد مطالعه قرار گرفت. آزمون پیری بذر بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه دمای 30، 40 و 50 درجه سانتی‌گراد و چهار دوره 24، 72، 120 و 144 ساعته در رطوبت نسبی 100 درصد روی 3 رقم کلزا (SLM، زرفام و الایت) با 3 تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنش پیری بذر و برهم‌کنش رقم، دما و زمان تسریع پیری بر صفات جوانه‌زنی بذر شامل درصد، سرعت و شاخص جوانه‌زنی، مدت زمان لازم تا رسیدن به 50 درصد حداکثر جوانه‌زنی و بنیه بذر اثر معنی‌داری داشت. در کل با افزایش دما و زمان زوال بذر میزان صفات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه ازجمله طول و وزن خشک ساقه‌چه و ریشه‌چه و ضریب آلومتری ارقام کلزا کاهش یافت. در بین ارقام مورد آزمایش رقم زرفام دارای صفات جوانه‌زنی و مؤلفه‌های رشد گیاهچه بالاتری نسبت به دو رقم دیگر بود که این برتری در تنش پیری بذر نیز تداوم یافت. به‌طوری‌که میزان جوانه‌زنی رقم زرفام، الایت و SLM در شرایط 40 درجه سانتی‌گراد و 144 ساعت زوال به‌ترتیب از 80 به 64 و 29 درصد کاهش یافت. در نتیجه بین ارقام مورد نظر در شرایط انبارداری طولانی و آب و هوای گرم و مرطوب رقم زرفام و SLM به‌ترتیب بیشترین و کمترین کیفیت بذر و مقاومت به شرایط انبارداری را دارا بودند.