تحلیل استنادی به مثابۀ روش تحقیق

Abstract

هدف: متخصصان حوزه‌های مختلف، تحلیل استنادی را نوعی ابزار تحقیق می‌دانند، اما تحلیل استنادی به دلیل دارا ‌بودن برخی از ویژگی‌های مهم روش‌های تحقیق می‌تواند نوعی روش تحقیق محسوب شود. ازاین‌رو، هدف تبیین جایگاه تحلیل استنادی به مثابۀ روش تحقیق، تعیین کمّی یا کیفی‌بودن آن و آسیب‌شناسی روایی آن است.<br /> <br /> روش‌شناسی: با استفاده از روش کتابخانه‌ای و سندی و با پیمایش در متون و منابع موجود، مطالب مرتبط در این زمینه گردآوری شده است.<br /> <br /> یافته‌ها: تحلیل استنادی از ویژگی‌های مهم روش‌های تحقیق همچون توصیف پدیده‌های عینی، داشتن نظریه، دلالت بر روابط میان پدیده‌ها و استفاده از ابزار برخوردار است و مانند هر روش تحقیق دیگری می‌تواند در معرض تهدیداتی قرار گیرد؛ ازجمله توجه ‌نکردن به سوگیری‌های ممکن هنگام نمونه‌گیری داده‌ها، درنظر نگرفتن خوداستنادی کشوری دانشمندان، نسبت مقاله‌های مروری، کم‌بودن فاصلۀ انتشارات نشریات موردمطالعه، مدنظر قرارندادن نحوۀ محاسبات استنادی، عدم توجه به گوناگونی حوزه‌های موضوعی و در نظر نگرفتن تفاوت میان ارزیابی پژوهش‌های بین‌رشته‌ای و چندرشته‌ای. <br /> نتیجه‌گیری: تحلیل استنادی به‌عنوان یک «روش تحقیق» که می‌توان آن را در دستۀ طرح‌های ترکیبی قرار داد، مورد استفادۀ پژوهشگران حوزه‌های گوناگون علوم و خصوصاً علم‌سنجی و علم اطلاعات دانش‌شناسی می‌تواند قرار گیرد.