ارزیابی تطبیقی کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم: مطالعه ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در پایگاه اطلاعات علمی ESI

Abstract

هدف: این مطالعه در پی ارزیابی تطبیقی تولیدهای علمی نمایه‌شده ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در میان سال­های 2002 تا 2012 با استفاده از شاخص­ها و آمارهای پایگاه اطلاعات علمی ESI می‌باشد.<br /> <br /> روش‌شناسی: نوع پژوهش حاضر، کاربردی بوده که با استفاده از روش­شناسی علم‌سنجی انجام‌گرفته‌است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تعقیبی توکی) از طریق به­کارگیری نرم‌افزار آماری SPSS، نسخه 20 انجام‌شد. جامعه پژوهش، کشورهای اسلامی «ایران، ترکیه، مصر و پاکستان» هستند.<br /> <br /> یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان‌می­دهند که از نظر سهم تولیدهای علمی و میزان استنادها، به‌ترتیب، کشورهای ترکیه، ایران، مصر و پاکستان قراردارند؛ ولی در رتبه­بندی براساس متوسط میزان استناد به یک مقاله، کشور ایران پس از ترکیه، مصر و پاکستان قرارگرفته‌است؛ در متوسط میزان استناد به یک مقاله نیز، ترکیه در یازده رشته از رشته­های 22گانه پایگاه در بالاترین جایگاه و در دو رشته در پایین­ترین جایگاه و کشور ایران در یک رشته در بالاترین جایگاه و در ده رشته در پایین­ترین جایگاه، به‌ترتیب «بهترین و ضعیف‌ترین» عملکرد را داشته­اند. حوزه­های موضوعی برخوردار از مقالات داغ هریک از کشورها نیز، ایران (9)، ترکیه (7)، پاکستان (5) و مصر (4) شناسایی­شده‌اند؛ همچنین [در] حوزه­های موضوعی پراستناد برای هریک از کشورها نیز، ترکیه (22)، ایران (20)، پاکستان (19) و مصر (16)، شناسایی شده‌اند و رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار میان سهم مقالات علمی و میزان استنادهای این چهار کشور مشاهده‌می­شود؛ نتایج آزمون تعقیبی توکی نیز نشان‌داد که میانگین سهم مقالات و استنادهای کشور ترکیه از کشورهای پاکستان و مصر، بیشتر است و در سایر موارد، تفاوتی معنی­دار مشاهده‌نشده‌است.<br /> <br /> نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان‌می­دهند که در مقایسه با کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم، رشد مقالات علمی ایران از لحاظ علمی، چشمگیر است؛ درصورتی‌که میزان رشد استنادها در وضعیتی مطلوب قرارندارد.<br />