نقش فضاهای شهری در خلق الگوهای رفتاری ناهنجار با تأکید بر عامل پیش‌گیری از وقوع جرم در محلة چهارباغ منطقة ثامن مشهد

Abstract

فضاهای شهری یکی از تأثیرگذارترین عوامل در هدایت الگوهای رفتار فردی و اجتماعی افراد هستند. تمامی رفتارهای انسان در فضاهای معینی شکل می‌گیرد که بستر رفتار به‌شمار می‌آیند. از همین رو، با ارتقای کیفیت محیط می‌توان از بروز رفتارهای ناهنجار تا حدی جلوگیری کرد. ایجاد محیط دفاعی با نظر به ترکیب دو جنبة فیزیکی و روان‌شناسی به‌طور همزمان، جوهر و اساس مفهوم پیش‌گیری جرم ازطریق طراحی محیطی را تشکیل می‌دهد. برخی مکان‌ها به‌دلیل ساختار کالبدی خاص، نوع فعالیت و ویژگی‌های ساکنان آن مکان، فرصت بیشتری را برای وقوع جرم فراهم می‌کنند. هدف کلی از انجام این تحقیق دست‌یابی به الگویی از برنامه‌ریزی و طراحی شهری به‌منظور جلوگیری از خلق الگوهای رفتاری ناهنجار به‌ویژه جرم در محلة چهارباغ منطقة ثامن مشهد است. محلة چهارباغ یکی از محله‌های قدیمی بافت اولیه و پیرامون حرم مطهر رضوی است که از ساختار کالبدی نامناسبی برخوردار است و میزان وقوع جرم در این محله بسیار بالاست. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است که با استفاده از روش کتابخانه‌ای و میدانی، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری شده است. همچنین نظرات و دیدگاه‌های شهروندان به کمک ابزار پرسش‌نامه، مصاحبه و مشاهده جمع‌آوری و سپس با روش‌های آمار ناپارامتریک ازجمله آزمون تی و معادلات ساختاری به تحلیل استنباطی داده‌ها پرداخته شده است. با توجه به جمعیت سال 1395 این منطقه که معادل 13849 نفر است و با کمک فرمول تعیین حجم نمونة کوکران تعداد 381 پرسش‌نامه در این محدوده مورد پرسش‌گری قرار گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده در این تحقیق نشان می‌دهد عوامل مختلفی ازجمله درآمیختگی کالبدی و محیطی در فضاهای شهری و کیفیت نامناسب بافت بر وقوع جرم نقش مؤثری دارند، همچنین بین مؤلفه‌های کالبدی در برنامه‌ریزی شهری و مسئلة وقوع جرم رابط معناداری وجود دارد، به‌طوری که کالبدهای نامناسب و بدون فرم و با شکل نامنظم بر وقوع جرم می‌افزایند. <strong> </strong>