ارزیابی محرک‌های توسعه شهری در ساختار‌ تاریخی (مورد مطالعه: بافت تاریخی شهر قم)

Abstract

در طی سال‌های اخیر، سیاست‌ها و برنامه‌های متعددی برای ارتقاء کیفی و بازآفرینی بافت‌های نابسامان شهری به اجرا گذاشته ‌شده است. یکی از سیاست‌های نوین در توسعه شهری به‌طور عام و در بازآفرینی بافت‌های نابسامان شهری به‌طور خاص، به‌کارگیری اقدامات و پروژه‌های محرک توسعه با هدف تسریع و تسهیل فرایند تحول در این بافت‌ها است. بافت تاریخی شهر قم به ‌عنوان قلب تپنده این شهر در برگیرنده غنی‌ترین ارزش‌های کالبدی، فرهنگی و تاریخی در سطح استان و حتی در سطح ملی است. تحقیق پیش رو با هدف تحلیل و ارزیابی تحقق‌ یافتگی و میزان اثرگذاری این پروژه‌ها بر توسعه بافت تاریخی شهر قم صورت پذیرفته است؛ که به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش‌های ارزیابی- تحلیلی با بهره‌گیری از پیمایش میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) می‌باشد. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های آماری (تی‌تک نمونه‌ای، فریدمن، آنوا) مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های تحقیق و پاسخ‌دهی به سؤالات نشان داد که هیچ‌یک از پروژه‌های عمرانی انتخاب ‌شده به‌طور کامل و همه‌جانبه از نظر اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست‌محیطی و کالبدی نتوانسته به‌ عنوان محرک توسعه شهری در محدوده بافت تاریخی شهر عمل کند. از نظر پیامدهای اقتصادی(پروژه محور عماریاسر، محور شهید روحانی و پارکینگ طبقاتی) موفق ظاهر شده‌اند؛ از نظر پیامدهای اجتماعی- فرهنگی، همه پروژه‌ها به‌جز پروژه محور عماریاسر موفق عمل کرده‌اند؛ از لحاظ پیامد زیست‌محیطی، همه پروژه‌ها به‌جز پروژه محور عماریاسر و محور شهید روحانی به اهداف خود رسیده‌اند و از نظر پیامد کالبدی، همه پروژه‌ها تأثیرگذار بوده اما بیشترین تأثیر را پروژه‌های محور عماریاسر و شهید روحانی داشته‌اند.