اجتماع علمی جامعه شناسی در ایران؛ تراکم اخلاقی یا آنومی؟

Abstract

با توجه به افزایش چشم‌گیر حجم مقالات منتشر شده در سال‌های اخیر در علوم اجتماعی – جامعه شناسی، می‌توان پرسید آیا شبکه‌ی تعاملات علمی در این رشته رو به چگال‌تر شدن دارد و بر تکوین تراکم اخلاقی دلالت می‌نماید یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از ابزارهای تحلیل شبکه‌های اجتماعی در نرم‌افزار پاجک (Pajek) به بررسی مقالات سه نشریه‌ی «مجله جامعه شناسی ایران»، «مطالعات جامعه شناختی» (نامه علوم اجتماعی سابق) و «فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی»، طی سال‌های‌‌ 1381 تا 1390 پرداخته است. هر مقاله‌ایی که به مقاله‌ای دیگر استناد می‌کند، پیوندی را شکل می‌دهد. مجموعه‌ای از مقالات (رئوس) و روابط استنادی (پیوندها) میان آن‌ها تشکیل یک شبکه‌ی استنادی می‌دهد. تحلیل شبکه‌ی استناداتِ مقاله ها در این مجله ها، جامعه‌ای پاره پاره و از هم گسیخته را در رشته‌ی جامعه شناسی نشان داد. الگوی شبکه‌ی ستاره‌ای به وفور در این شبکه دیده شد، که نشان از فرد محور بودن اجتماع است. هیچ مسیر ادامه داری در شبکه‌ی استنادات که نشان از پیگیری موضوعی در مقالات باشد، مشاهده نشد. ‌تراکم شبکه بسیار اندک بود. مبتنی بر این یافته ها، شاید بتوان گفت که اجتماع علمی در جامعه‌شناسی ایران هنوز شکل نگرفته است.