تحلیل کیفی نگرش توسعه‌ای در ادبیات عامیانه: با تأکید بر ضرب المثل های لری

Abstract

توسعه‌یافتگی همواره یکی از دغدغه­های جوامع در حال گذار بوده است. این جوامع در شناختن عوامل عقب­ماندگی خویش به دلایل مختلفی متوسل شده­اند. زبان و ادبیات عامیانه یکی از مواردی است که تجلی­گاه لایه­های زیرین شخصیت افراد است و از این دریچه می­توان نگرش­های افراد را نسبت به موضوع توسعه سنجید. برای بررسی نگرش توسعه­ای لرستان از منظر فرهنگی رجوع به ضرب­المثل‌های لری می­تواند مبنای دقیقی را فراهم آورد. چارچوب نظری این تحقیق با استفاده از نظرهای متفکران دیدگاه نوسازی ساخته شده است. روش تحقیق در این مقاله، تحلیل محتوای تلخیصی است که در آن ضرب­المثل‌ها به لحاظ مضمونی در مقوله‌های مختلف توسعه‌ای گنجانده شده و تعداد فراوانی ضرب­المثل‌ها و هم جهت­گیری مثبت و منفی مضمون هر یک از آن‌ها با توسعه واکاوی شده است. یافته­ها نشان می­دهد که به­لحاظ تکرار، توصیه به عقل‌گرایی، ارزش­های اخلاقی مؤید کار، گرایش به جمع­گرایی، محافظه­کاری و تقدیرگرایی در میان مثل‌ها، بیشترین تکرار را داشته‌اند. همچنین مقوله­های ارزش­های اخلاقی مؤید کار، عقل‌گرایی، جمع­گرایی، دارای موارد مثبت بیشتری بوده و مقوله­های محافظه­کاری و سازگاری (عدم نیاز به پیشرفت)، تقدیرگرایی، جایگاه انتسابی، عام­گرایی، نگاه به ثروت، نگاه جنسیتی و فردگرایی، دارای موارد منفی بیشتری هستند. در مجموع می­توان گفت که غلبه‌ی مثل‌هایی با مضمون ناسازگار با توسعه، در میان ضرب­المثل‌های لری بیشتر به چشم می­خورد.