دیدگاه متفاوت علامه طباطبائی(ره) در تحلیل ورود همگانی به جهنم و تعارض آن با رحمت عام الهی

Abstract

در آیة 71 سورة مریم آمده است: «هیچ کسی از شما نیست مگر وارد جهنم می‌شود که بر پروردگارت حتمی و مقرر است». به سبب ظهور این آیه در دخول مؤمنان به جهنم و ناسازگاری آن با رحمت عام الهی در دیگر ادلّه، آن را در زمرة آیات مشکل قرار داده‌اند. بنابراین، برای رفع شبهة تعارض آن با آیات و ادلة دیگر، تفسیری متقن و متین می‌طلبد. علی‌رغم قول مشهور که ورود را به معنای دخول تعریف می‌کنند و گریزی از توجیه تعارض رحمت و نقمت برای مؤمنان ندارند که آنان را در تفسیر آیه دچار مشکل می‌کند، علامه طباطبائی تفسیری خلاف مشهور دارند. مقالة حاضر، دیدگاه علامه طباطبائی را به دلیل دقت و اهمیت آن و قوّت ادله در مخالفت با قول مشهور بررسی نموده‌است و از ادلة قرآنی ـ که روش تفسیری ایشان است ـ استدلال به معنای قرب و اشراف در معنای ورود می‌کند. همچنین، از دلایل ادبی، به‌ویژه لغت و روایات نیز بهره گرفته است. علامه در راستای تثبیت دیدگاه خود، به نقد دیدگاه‌های دیگر هم پرداخته‌است که ادلة قرآنیدیدگاه‌های دیگر را با همین روش نمی‌پذیرد و ادلة روایی آنان را از ناحیة سند یا دلالت، مخدوش می‌داند و تفسیر ایشان موافق با حکمت تحذیری آیه است.