ارزیابی نقش شهرهای میانی شمال استان فارس در تعادل منطقه ای با استفاده از روش تحلیل شبکه

Abstract

مقدمه و هدف پژوهش: الگوی توزیع جمعیت در کشورهای در حال توسعه، نشان از عدم تعادل در شبکه استقرار جمعیت و بهره‌وری از منابع و امکانات سرزمین دارد که در دهه‌های اخیر این عدم تعادل بیشتر به چشم می‌خورد و هر کشوری بنا به فراخور حال و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود به‌نوعی سعی در برطرف نمودن این مشکل داشته است؛ اما اغلب برنامه‌ریزی‌ها در این زمینه با موفقیت همراه نبوده است و در حال حاضر شاهد توزیع ناموزون و ناهماهنگ جمعیت در مراکز سکونتگاهی هستیم. استان فارس هم از جمله استان‌هایی است که با مشکل نخست شهری رو به رو است، از آن جا که تمامی امکانات و سطوح عالی خدماتی، اجتماعی، اقتصادی در شهر شیراز قرار دارد بنابراین روز به روز به جمعیت این شهر اضافه شده و از جمعیت شهرهای کوچک و میانی کاسته می‌شود بنابراین باید با اعمال سیاست‌هایی و با کمک شهرهای میانی و کوچک و توجه به نقش این شهرها از پدیده نخست شهری جلوگیری کرد. لذا شهرهای میانی در این بین نقش انتقال جمعیت و تقویت توسعه را ایفا می‌کنند. هدف از این مقاله بررسی نقش شهر‌های میانی شمال استان فارس در ایجاد تعادل منطقه‌ای در استان می‌باشد و همچنین بررسی نقاط قوت و ضعف هرکدام از شهرهای میانی و چگونگی توسعه آن‌ها که از این طریق بتوان از پدیده نخست شهری در استان جلوگیری کرد. روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است که به نقش شهرهای میانی شمال استان فارس در توسعه و تعادل منطقه‌ای با استفاده از روش تحلیل شبکه می‌پردازیم و نقش شهرستان‌های آباده، اقلید، کازرون، مرودشت، بوانات، استهبات، نی ریز، نورآباد و سپیدان (شهرهای میانی بیشتر از چهل و پنج هزار نفر) را در ایجاد این تعادل مورد بررسی قرار می‌دهیم. در روش تحلیل شبکه با استفاده از گراف‌ها، با در نظر گرفتن هر کدام شهرهای میانی به‌عنوان نودها، با استفاده از فلش‌هایی خدمات‌دهی یا خدمات گیری این شهرستان‌ها مشخص می‌شود و در ماتریس تحلیل شبکه با وجود با عدم وجود عدد 1 در این ماتریس سهم بهره‌گیری از خدمات در شهرستان مورد نظر مشخص می‌شود. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که پس از مطالعه و بررسی شهرهای میانی ذکر شده با استفاده از روش تحلیل شبکه می‌توان دریافت که سهم بهره‌مندی از خدمات در هرکدام از شهرها چگونه است و در صورت کمبود خدمات با تقویت شهرستان مطالعه در بخش مورد نظر این کمبود را جبران کرد.