زایش مفهوم «ناعالم» از بطن هنر، با نگاهی به پدیدارشناسی هرمنوتیکی هنر نزد هایدگر مطالعۀ موردی: نگارۀ «فریدون در هیئت اژدها، پسرانش را می‏ آزماید»

Abstract

پدیدارشناسی در اندیشۀ ادموند هوسرل، روشی برای چگونگی معنا بخشیدن به جهان در آگاهی انسان و قوام یافتن آن معنا بود، اما نزد مارتین هایدگر، این جریان فلسفی صورتی هرمنوتیکی به خود گرفت و به رویکردی جهت آشکارگی وجود مبدل گشت. هایدگر با به‏ کارگیری رویکرد پدیدارشناسانۀ هرمنوتیکی در تحلیل آثار هنری، نشان داد که چگونه یک اثر هنری می‏تواند فراتر از درگیر ساختن احساسات فردی، عالمی را آشکار سازد و به محلی برای انکشاف حقیقت وجود بدل گردد. مقالۀ حاضر بر آن است که با الگو قرار دادن نگاه هایدگر در پدیدارشناسی هرمنوتیکی نقاشی «کفش‏ها» اثر ون‏گوگ که در کتاب سرآغاز کار هنری آمده است، با روش تطبیقی-تحلیلی به خوانش پدیدارشناسانۀ هرمنوتیکی نگاره ‏ای ایرانی به ‏نام «فریدون در هیئت اژدها، پسرانش را می‏ آزماید» بپردازد. نتیجۀ کار می ‏تواند گشایندۀ راهی باشد برای پدیدارشناسی هرمنوتیکی آثار نقاشی در مقام عمل و متمرکز بر عالم مخاطبی منحصربه ‏فرد در جهت گشایش وجوهی مغفول از وجود. اصطلاح «ناعالم» در متن حاضر، که مفهومی زادۀ آشکارگی وجود در موقعیت‏هایی است که طبق گزارۀ هایدگری: «عالم، نمی‏ عالمد»، یکی از نتایج خوانش پدیدارشناسانۀ هرمنوتیکی نگارۀ مورد بحث است؛ نگاهی متکی به «موقعیت» دازاین «در-عالم»، با قابلیت بسط ‏یافتن در دیگر آثار هنری.