میزان تأثیرپذیری اولین عکاس حرفه‌ای ایران از معاصرین اروپایی‌اش

Abstract

عکاسی به‌صورت دائگروتیپی (انداختن عکس روی صفحه نقره‌ای) در سال 1839، هم‌زمان با سلطنت محمدشاه قاجار در پاریس عرضه شد. خبر این اختراع حدود چند ماه بعد به ایران رسید و رجال کشور مشتاق این هنر شدند. سه سال بعد در تهران دربار محمدشاه برای داشتن تجهیزات عکاسی ابراز تمایل کرد. روابط با فرانسه چندان مطلوب نبود و با انگلیس نیز نه‌چندان خوب به‌این‌ترتیب همسایه شمالی از فرصت استفاده کرد و یک دیپلمات را تعلیم عکاسی داده با دوربین دائگروتیپی و دیگر وسایل مخصوص روانه تهران ساخت. در آغاز زمستان در حضور محمدشاه چند عکس برداشته شد. کمی بعد سه دوربین دائگروتیپ در تهران وجود داشت درحالی‌که در اغلب کشورهای جهان هنوز عکاسی متداول نشده بود. اولین عکاس حرفه‌ای ایران آقا رضا نام داشت. او اولین ایرانی‌ای بود که لقب «عکاس‌باشی»را از ناصرالدین‌شاه قاجار دریافت کرد. وی شاگرد کارلهیان عکاس فرانسوی تبار مقیم ایران بود. آقا رضا در سفرهای اول و دوم ناصرالدین‌شاه به فرنگ جزو همراهان بود و در پاریس آثار نادار عکاس معروف فرانسوی را دید. ضمناً با لوئیجی مونتابونه عکاس اهل ایتالیا که به ایران آمده بود، ملاقات داشت و شیوه کار وی را از نزدیک مشاهده نمود. پژوهش حاضر تلاش دارد تا به میزان تأثیرپذیری آقا رضا از کارلهیان، نادار و مونتابونه بپردازد. این تحقیق با بررسی آلبوم‌های عکس کاخ گلستان و اسناد نوشتاری دوره قاجار صورت پذیرفته است.