دیدار با فرشته رنگ بررسی نور و رنگ در نگارگری ایران

Abstract

نور و رنگ از عناصر اصلی هنر نقاشی و فضای تجسمی آثار نگارگران ایرانی به شمار می‌رود. این دو به‌مثابه ظاهر و باطن حقیقتی واحد که تجلی و نمودی از فیض خداوند در عالم است، جلوه‌گر شده‌اند.<br /> بر اساس آیاتی از قرآن کریم که خداوند را نور آسمان‌ها و زمین گفته‌اند، جنبه‌های تمثیلی و رمزآمیز نور و رنگ موردتوجه فلاسفه، حکما و عرفای مسلمان نیز قرارگرفته است. تأثیرات حکمت و عرفان اسلامی بر نگاه هنرمندان مسلمان به موضوع هنر و عمل هنرمندانه، به نمایش جلوه‌هایی از نور و رنگ در عالم خیالی نقاشی ایرانی انجامیده و موجب شده تا در فضای نگاره‌ها مشاهدات باطنی از عالم مثال و نور و رنگ به نمایش در اید. این مقاله ضمن توجه به سرچشمه‌های به‌کارگیری رنگ در آثار هنر ایران پیش از دوران اسلامی، به ریشه‌یابی توجه به نور در اساطیر باستانی ایران پرداخته و جلوه‌های تأثیرات آن را تا دوران اسلامی پی گیری می‌نماید و از همین رهگذر جنبه‌های تمثیلی و رمزآمیز نور و رنگ را در باور حکمای اشراقی موردتوجه قرارگرفته و رابطه متقابل صورت‌های خیالی شعری و فضای رنگین نگاره‌ها بررسی‌شده است.