بازتاب رهیافت های فرهنگی و اجتماعی عصر ایلخانی بر کاشی های زرین فام تخت سلیمان

Abstract

پس از استقرار حکومت ایلخانی در ایران، مغولان فاتح به دنبال کسب مشروعیت و به‌منظور تداوم حکومتی که ماهیتی نظامی داشت روش دیگری را اتخاذ کردند که می‌توان از آن به‌عنوان سیاست‌های فرهنگی نام برد. در اشاعه این سیاست‌ها که مبتنی بر حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و هنری، اقدامات عمرانی و بازسازی ویرانه‌های حاصل از جنگ و درگیری های خونین بود، وزراء، دبیران و هنرمندان ایرانی نقش به‌سزایی را بر عهده داشتند که نمود بارز آن را می‌توان در مجموعه تخت سلیمان، به‌عنوان کاخ تابستانی حکام مغولی و میراث عظیم تمدن و فرهنگ ایران‌زمین مشاهده کرد. از این‌رو کوشش ایلخانان برای کسب مشروعیت و تثبیت حکومت، آثار هنری وابسته به دستگاه قدرت از جمله کاشی‌های زرین‌فام تخت سلیمان را تبدیل به رسانه‌ای کرده است که از طریق آن به نمایش قدرت، اقتدار و مشروعیت پرداخته است. نظام‌های کلامی و دیداری این کاشی‌ها در قالب یک مجموعه واحد با تعداد بی‌شماری از نمادها و مفاهیم در کنار یکدیگر، به بیان پیام هنرمند و ایده قدرت از جانب حکومت می‌پردازد. این نوشتار به ارتباط میان تحولات اجتماعی و هنر در کاشی‌های زرین‌فام تخت سلیمان با رویکرد تحلیل گفتمانی می‌پردازد که در نهایت با تحلیل عناصر بصری و کلامی این کاشی‌ها، بازتاب گفتمان قدرت و رهیافت‌های فرهنگی و اجتماعی آن را بر ساختار هنری کاشی‌های زرین‌فام تخت سلیمان نشان می‌دهد.