«اعتباریات علامه طباطبائی»مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ

Abstract

<em>«ادراکات اعتباری» علامه‌طباطبائی در مسیر بحثی معرفت‌شناسی به اندیشه درمی</em><em>‌</em><em>آید، اما موضوع ادراکات اعتباری را نباید به قلمرو معرفت</em><em>‌</em><em>شناسی محدود کرد. به</em><em>‌</em><em>نظر <br /> می</em><em>‌</em><em>رسد که علامه</em><em>‌</em><em>طباطبائی این بحث را در پیِ درکی نو از انسان و جهان و با تنفس در فضای فکری عالم معاصر مطرح کرده</em><em>‌</em><em>اند. برای کشف چنین دریافتی باید به</em><em>‌</em><em>جای تمرکز ذهن بر ادراکات اعتباری، به قلمرو «اعتباریات» توجه کرد. اگر مقالة ششم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم را با توجه به سیر افکاری که در غرب شروع شده و به تأملات فلسفی دربارة «فرهنگ» منجر شده، مطالعه کنیم، درستی این برداشت آشکارتر <br /> می</em><em>‌</em><em>شود. اگر به زمینة پیدایش اندیشة متفکرانی چون "ویکو"، "روسو" و "هردر" دربارة تمدن و فرهنگ توجه کنیم و نحوة تقّرب این متفکران به حوزة فرهنگ را دنبال کنیم، آنگاه بهتر می</em><em>‌</em><em>توان به سبب تقّرب علامه‌طباطبائی به پرسش</em><em>‌</em><em>هایی که ادراکات اعتباری پاسخی برای آنهاست، پی برد. اگر با این شیوه، نظریه ادراکات اعتباری را قرائت کنیم و به شباهت</em><em>‌</em><em>های دریافت</em><em>‌</em><em>ها و در عین</em><em>‌</em><em>حال زمینه</em><em>‌</em><em>های تاریخیِ متفاوت توجه داشته باشیم، امکان آغاز گفتگویی جدید در مورد «فرهنگ و مقومات آن»، بین تفکر اسلامی و تفکرات برخاسته از فرهنگ اروپایی فراهم می‌شود. برداشت اصلی این مقاله آن است که بحث اعتباریات با توجه به لوازم و نتایج آن، می</em><em>‌</em><em>تواند به</em><em>‌</em><em>عنوان نظریه</em><em>‌</em><em>ای بدیل در کنار سایر نظریات فلسفیِ دربارة فرهنگ مطرح شود. به بیان دیگر نظریة اعتباریات علامه می</em><em>‌</em><em>تواند مبنایی برای پاسخ به پرسش</em><em>‌</em><em>های به اندیشه درآمده در حوزة «فلسفه فرهنگ» باشد. </em>