تدوین اصول و مبانی طراحی ریزفضاهای دانشگاه با تأکید بر عوامل فرهنگی و اجتماعی

Abstract

فضا و محیط مصنوع نقش مهمی در شکل‌گیری هویت، ساختار فکری و فرهنگی و سبک زندگی افراد داشته و می‌تواند در ایجاد، تشدید و یا کاهش معضلات روانی و اجتماعی آن‌ها تأثیر‌گذار باشد. مقاله حاضر با هدف دستیابی به راهکارهایی جهت تسهیل روند هویت‌بخشی و کاهش تنش‌های فکری، اجتماعی و فرهنگی دانشجویان در فضا یا فضاهای آموزشی دانشگاه تهیه و تولید شده است. ساختار اصلی مقاله برآمده از یک تحقیق میدانی است. پژوهش در میان پنج دانشگاه منتخب دولتی در شهر تهران به روش تحقیق آمیخته انجام شده و داده‌ها به‌صورت ترکیبی از دو روش مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده است. یافته‌های مصاحبه از اساتید دانشگاه‌ها و مسئولین و کارشناسان فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با روش دلفی گلوله برفی و یافته‌های حاصل از پرسشنامه و مصاحبه در نیازسنجی از دانشجویان از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای به‌دست آمده و تحلیل یافته‌های این بخش با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفته است. برای تحلیل وضعیت کنونی اجتماعی‌ـ‌فضایی دانشگاه‌های مورد مطالعه نیز، با فعالان فرهنگی دانشجویی مصاحبه انجام شده است. نتایج نشان داد که از نظر خبرگان دانشگاهی، دو معیار «ایجاد حس تعلق» و «اجتماع‌پذیری» نسبت به عوامل دیگر اهمیت بیشتری دارد. دانشجویان نیز بر این باورند که فضاهای فرهنگی و اجتماعی و نیز کالبدی موجود در دانشگاه‌ها جواب‌گوی نیازهای آن‌ها نبوده و به مشکلاتی از قبیل نداشتن فضای کافی، امکانات و تجهیزات مناسب، عدم انعطاف‌پذیری، عدم وجود نور کافی در این فضاها اشاره داشته‌اند. در پایان نیز پیشنهاداتی برآمده از یافته‌های پژوهش، به‌صورت دسته‌بندی شده ارائه شده است.