تامّلی بر مفهوم «موجُو» و نمودهای آن در فرهنگ و تفکر ژاپن؛گریز از ابدیّت در جهان‌بینی ژاپنی

Abstract

مفهوم «موجُو» از مفاهیم بنیادی فرهنگ و تفکر ژاپن است که در مقایسه با سایر مفاهیم و کلید‌واژه‌های ضروری برای درک فرهنگ ژاپن در ایران کاملاً ناشناخته مانده است. درک این مفهوم پیش‌شرط لازم برای درک موضوعاتی مانند چرایی اهمّیت «ساکورا» یا همان شکوفه‌های گیلاس در فرهنگ ژاپن، دلیل ارجحیّت چوب بر سنگ در معماری‌ ژاپنی، چگونگی توجیه سنّت شکم‌دری سامورایی‌ها، پدیده کامی‌کازه، چرایی خاص ‌بودن معنی واژه بیانگر خداحافظی در زبان ژاپنی یعنی سایونارا، و همچنین درک درونمایه بسیاری از اشعار ژاپنی و به‌ویژه هایکو است. موجُو بیانگر نوعی جهان‌بینی است که در طول تاریخ پرفراز و نشیب ژاپن و از طریق ادغام تفکرات اصیل ژاپنی با تفکرات بودیسم شکل گرفته است. مقاله حاضر پس از تبیین معنی لغوی و مفهومی موجُو نمودهای آن را در ادبیات، فرهنگ، جامعه و زبان ژاپن بررسی می‌کند و تلاش می‌کند که از دیدگاه یک فرد غیرژاپنی یکی از جنبه‌های جهان‌بینی ژاپنی را واکاوی کند. نگارنده با دقیق شدن بر روی مفهوم موجُو و تفاسیر موجود از آن تلاش می‌کند برداشت جدیدی از این مفهوم ارائه ‌دهد؛ برداشتی که مفهوم موجُو را به‌صورت «گریز از ابدیّت» تفسیر می‌کند. مقاله حاضر در پی پاسخ دادن به چرایی این برداشت است.