طراحی الگوی ترازیابی راهبردی قدرت اقتصادی ایران در محیط متخاصم

Abstract

در مطالعات راهبردی اقتصاد، عمدتاً سه نوع محیط رقابتی، محیط همکاری و محیط ‌همکاری با رقیبان تحلیل می‌شود؛ اما محیط متخاصم که متفاوت از سایر محیط‌هاست کمتر به آن پرداخته می‌شود. در محیط متخاصم دشمنان از طریق تحریم و تروریسم اقتصادی، به دنبال نابودی کامل اقتصاد یک کشور هستند؛ بدین منظور ابزارهای اقتصادی را تسلیحاتی کرده و در جنگ اقتصادی از آن بهره می‌برند. ترازیابی راهبردی قدرتِ اقتصادی، به دنبال این است تا وضعیت ظرفیت‌ها و فقدان ظرفیت‌های اقتصادی کشور را نسبت به کشورهای متخاصم بررسی و از اقتصاد مقاومتی برای تقابل با حملات متخاصمانه بهره ببرد. مسئله پژوهش این است که مبتنی بر اقتصاد مقاومتی الگویی که بتواند به ترازیابی راهبردی قدرت اقتصادی بپردازد وجود ندارد. بنابراین، هدف از این پژوهش طراحی الگوی ترازیابی راهبردی قدرت اقتصادی است. روش‌شناسی این پژوهش آمیخته کیفی-کیفی است؛ بدین ترتیب ابتدا با استفاده از روش گروه‌های کانونی و داده‌های ثانویه، اجزا و مؤلفه‌های الگو بدست آمده و سپس بر اساس ادبیات موجود هر یک از ابعاد الگو تحلیل و تفسیر می‌شوند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که در سطح دکترینال لازم است به چشم‌انداز کلان ترازیابی راهبردی، سیاست‌های کلان اقتصادی پرداخته شود. در سطح راهبردی علاوه بر تحلیل محیط متخاصم به ظرفیت‌ها و فقدان ظرفیت‌های داخلی توجه شده و سرانجام اقتصاد از جنبه امنیتی‌شدن، تسلیحاتی‌شدن، نظامی‌شدن بررسی می‌شود. بر اساس این یافته‌ها، سطوح دکترینال و سیاستی در یک الگوی جامع طراحی شده تا بتوان از آن برای سنجش تراز راهبردی قدرت اقتصادی در محیط متخاصم بهره‌ برد.