مطالعۀ تأثیرات دیاپریسم نمکی در ژئومورفولوژی شمال شرقی شهرستان شاهرود

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> دیاپریسم نمکی فرآیندی است که در طی آن‌ یک لایه از کانی‌های تبخیری به درون لایه‌های فوقانی نفوذ نموده­ سبب شکل‌گیری ناهمواری‌های ویژه‌ای می‌شوند. مطالعه این ناهمواری‌ها به دلیل وجود منابع نفتی، استقرار سکونت‌گاههای انسانی و عبور راههای ارتباطی ضروری است. منطقۀ موردمطالعه که در شرق شهرستان شاهرود قرار دارد یکی از مناطقی است که تحت تأثیر دیاپریسم نمکی، ناهمواری‌های ویژه‌ای در آن ایجادشده که سن تقریبی آن‌ها به دورۀ میوسن می‌رسد. علاوه بر دیاپریسم نمکی وجود گسل احتمالی جیلان- فراشیان در شمال و طاقدیس جیلان در مرکز سبب شکستگی‌هایی شده که نمک از طریق آن‌ها به لایه‌های بالایی نفوذ و سبب شکل‌گیری ناهمواری‌های نمکی شده است؛ همچنین تأثیر فرایند انحلال نقش مهمی در شکل‌گیری کارست‌های نمکی در منطقه داشته که برای نخستین بار در مطالعۀ گنبدهای نمکی به آن توجه شد. در این پژوهش که باهدف مشخص شدن تأثیر دیاپرهای نمکی در مورفولوژی منطقۀ موردمطالعه و با استفاده از روش مطالعات میدانی و سنجش از دور تأثیر دیاپریسم نمکی روی مورفولوژی منطقۀ مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد دیاپریسم نمکی با ایجاد گنبدهای نمکی، درز و شکستگی، چین‌های ثانویه، کارست‌های نمکی، دره‌ها، پلیگون‌ها، یخچال‌ها، چشمه‌ها و اشکال گل‌کلمی توپوگرافی خاصی را در منطقه سبب شده و با ایجاد مورفولوژی ویژه‌ای این منطقه را از بیابان‌های مجاور خود متمایز نموده است. به‌دلیل عبور راه آهن تهران مشهد از منطقه مورد مطالعه و جلوگیری ازخطرات احتمالی سازندهای نمکی برای این خط آهن پیشنهاد می شود مطالعات تکمیلی در این زمینه انجام شود.