نقد اقتصاد سیاسی خودکارسازی فرایندهای شغلی در ایران پس از انقلاب؛ مطالعۀ موردی بانک‌داری الکترونیک

Abstract

این تحقیق با هدف مطالعۀ تأثیر ICT در خودکارسازی فرایندهای شغلی در بخش بانک‌داری الکترونیکی از منظر نقد اقتصاد سیاسی انجام شده است. بدین‌ترتیب، نگارندگان پژوهش با استفاده از روش تحلیل ثانویه و استفاده از قانون انباشت عام سرمایه به‌منزلۀ چهارچوب نظری دو پرسش را بررسی کرده‌اند: نسبت بین سرمایۀ ثابت و سرمایۀ متغیر در کل اقتصاد ایران و در بخش مشاغل مرتبط با ICT چه تغییراتی داشته است؟ خودکارسازی فرایندهای کاری در بخش بانک‌داری ایران از زمان ورود ICT به این بخش چه‌میزان بوده است؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در چهار دهۀ گذشته در اقتصاد ایران نسبت سرمایۀ ثابت به سرمایۀ متغیر همواره درحال افزایش بوده است که نسبت این افزایش در اقتصاد مبتنی‌بر ICT بیش‌تر هم بوده است. به این معنا که با گذشت زمان، تعداد نیروی کار کم‌تری تعداد ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های بیش‌تری را به‌کار می‌گیرد. هم‌چنین، مطالعۀ روند بانک‌داری الکترونیکی در ایران نیز اثبات‌کنندۀ قانون عام انباشت سرمایه است؛ به‌طوری‌که طی یک دهۀ اخیر روند استفاده از بانک‌داری الکترونیکی در تمامی حوزه‌ها به‌صورت مداوم درحال افزایش بوده است که این به‌معنای خودکارشدن بیش‌ازپیش فعالیت‌ها و خدمات مالی در ایران است.