تدوین مدل ساختاری عوامل مؤثر بر طرد همسالان در مقطع ابتدائی و بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر این مدل در پرخاشگری، خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی

Abstract

هدف اصلی پژوهش حاضر تدوین مدل ساختاری طرد همسالان بر پایه­ی یک طرح پژوهشی آمیخته (کمّی - کیفی) و بررسی اثربخشی برنامه­ی آموزشی مبتنی بر این مدل در پرخاشگری، خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان بود. در قسمت کیفی جامعه­ی هدف شامل کلیه­ی آموزگاران مقطع ابتدایی و کلیه­ی اساتید رشته­ی روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه‌های شهر کرمانشاه می‌شد که از این تعداد 21 آموزگار و 10 متخصص تعلیم و تربیت با روش نمونه‌گیری از نوع هدفمند انتخاب شد. در قسمت کمّی جامعه مد نظر شامل کلیه­ی دانش‌آموزان دبستانی شهر کرمانشاه بود که تعداد 311 نفر از ایشان به‌عنوان نمونه و به‌صورت خوشه‌ای تصادفی انتخاب شدند در بخش آزمایشی جامعه­ی این پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر ششم ابتدایی شهر کرمانشاه می‌شد که به‌صورت در دسترس 32 نفر از آن‌ها به شکلی کاملاً تصادفی در دو گروه گواه و آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ضعف‌های خانوادگی، ضعف در درک دیگران و ضعف در زبان و تعامل به‌صورت غیرمستقیم و سازه‌های مشکلات روان‌شناختی، ضعف‌های تحصیلی و عدم جذابیت ظاهری به‌صورت مستقیم بر طرد همسالان تأثیر می‌گذارند. این مدل در قسمت کمّی با داده‌های میدانی برازش پیدا کرد. در قسمت آزمایشی نتایج نشان داد که برنامه­ی آموزشی در مرحله­ی اول پرخاشگری را کاهش و خودکارامدی را افزایش می‌دهد و بدین طریق زمینه را برای ارتقای سازگاری اجتماعی بیشتر دانش‌آموزان فراهم می‌آورد.