مقایسه کارایی چند معادله برآورد شاخص فرسایش‌پذیری مدل USLE در شرایط آزمایشگاهی

Abstract

با اندازه­گیری هدررفت خاک در چهار نمونه خاک با کاربری دیم در آزمایشگاه شبیه­ساز باران و فرسایش پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، و با تکیه بر مفهوم نسبت­ها، کارآیی چهار معادله برآورد شاخص فرسایش­پذیری K-USLE، K-Vaezi، K-EPIC و K-Dg ارزیابی شد. برای هر نمونه خاک، آزمایش­هایی با شدت­های 33، 64 و 110 mm/h در شیب 12% و شدت 64 mm/h در شیب­های 6%، 12% و 25% به­مدت 30 دقیقه‌ در دو تکرار اجرا و میزان هدررفت خاک اندازه­­گیری شد. علاوه بر این، حجم شیار­های ایجاد شده در انتهای هر آزمایش با خط­کش اندازه­گیری گردید. با تقسیم تلفات خاک به حاصل­ضرب عوامل RLSCP رابطه جهانی هدررفت خاک در هر تیمار، فرسایش­پذیری مشاهده­ای (K-Obs.) به­دست آمد که پراکندگی زیادی را نشان داد. با توجه به شکل­گیری کامل فرسایش شیاری در تیمار شدت 110 mm/h در شیب 12%، این تیمار به­عنوان معرف انتخاب و مقادیر K برآوردی با آن مقایسه شد. نتایج، حاکی از کم­برآوردی K-Vaezi (و در یک مورد، مقدار منفی) و بیش­برآوردی سه شاخص دیگر است. کم­ترین اختلاف مربوط به K-Dg با 3-5 برابر بیش­برآوردی است. در مرحله بعد، برای هر تیمار، نسبت K-Obs. خاک­ها به­صورت دوبه­دو محاسبه و با نسبت­­های متناظر هر یک از Kهای برآوردی با آماره t مقایسه شد. نتایج تحلیل نسبت­ها نشان داد که دو شاخص K-Dgو K-EPIC در سطح احتمال 5% هماهنگی بهتری با K-Obs. دارند. در نهایت، استفاده از K-Dg با اعمال ضریب اصلاحی کاهنده برای خاک­های مشابه توصیه می­شود.