آینده پژوهی وقوع نظام اداری همگرا در ایران

Abstract

جریان نوپدید فناوری­‌های همگرا (انبیک یا شزان) که از ترکیب چهار فناوری پیشرفته (شامل ریز فناوری، زیست­فناوری، فناوری اطلاعات و علوم شناختی) حاصل آمده است، تمامی برساخته­های اجتماعی بشر ازجمله سازمان و نظام اداری را تحت‌تأثیری شدید و انقلابی قرار خواهد داد. این مقاله می­کوشد تا نحوه حضور جریان همگرایی فناورانه شزان در نظام اداری ایران را آینده­نگاری کند و سناریوهای محتمل از وقوع نظام اداری همگرا در این کشور را تشریح نماید. تحقیق کیفی و توصیفی حاضر با تکنیک پویش محیطی، عوامل مؤثر بر همگرایی فناورانه را شناسایی و با تکنیک تحلیل شبکه اجتماعی و نرم­افزار UCINET آن­ها را اولویت­بندی می­‌کند. سپس با انتخاب دو عامل اولویت­دار و استفاده از تکنیک سناریونویسی، آینده­‌های فراروی نظام اداری کشور ترسیم می‌­شود. یافته­‌های این پژوهش نشان می‌‌دهد که از میان عوامل هفت­گانه مؤثر بر همگرایی فناورانه در ایران، «ظرفیت­‌های فناورانه» و «محیط سیاسی» با بالاترین مقدار شاخص‌­های مرکزیت بینابینی و مرکزیت درجه­ای به‌عنوان عوامل اولویت­دار شناخته <br /> می­‌شوند و از تعامل عدم­قطعیت­های مربوط به این دو عامل، چهار سناریو (شامل پیشتاز/ دنباله­رو/ منزوی/ خاموش) برای وقوع نظام اداری همگرا قابل پیش­‌بینی است. این مطالعه نشان می­‌دهد که نظام اداری جمهوری اسلامی ایران، ناگزیر تحت‌تأثیر جریان همگرایی فناورانه قرار خواهد گرفت، اما چگونگی این تأثیرپذیری به‌شدت وابسته به دو عامل اصلی شامل شرایط سیاسی جامعه و توانمندی‌­های فناورانه است.