تحلیل نقش میانجی‌گری قشربندی آموزش عالی در بازتولید نابرابری‌‎های اجتماعی در بازار کار

Abstract

با گسترش‌یافتن و عمومی‌شدن نظام آموزش عالی انتظار می‌‌رفت شرایط اجتماعی دگرگون و فرصت برابر تحرک اجتماعی برای همگان میسر شود. این پژوهش با تبیین نظری و آزمون فرضیه‌های مختلف دربارۀ تأثیر پس‌‌زمینۀ اجتماعی بر پذیرش در دانشگاه و سپس بر موقعیت شغلی افراد، درصدد بررسی نقش میانجی‎‌گری قشربندی آموزش عالی در بازتولید نابرابری‌‌های اجتماعی در بازار کار است. جامعۀ آماری همۀ شاغلان در بازار کار شهر اصفهان است که از سال 1385 به بعد از دانشگاه فارغ‌‌التحصیل شده‌‌اند. حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار اس‌‌پی‌‌اس‌‌اس سمپل‌‌پاور 530 نفر برآورد شد. نتایج نشان دادند بین جایگاه فرد در نظام آموزش عالی و موقعیت شغلی او رابطه وجود دارد و سرمایۀ اقتصادی، سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ فرهنگی خانواده بر نوع قبولی فرد در دانشگاه تأثیر مثبت دارد؛ یعنی افراد دارای سرمایه‌‌های خانوادگی بالاتر، جایگاه بالاتری در نظام آموزش عالی داشته‌اند. همچنین نتایج نشان می‌‌دهند اثر سرمایۀ اقتصادی بر موقعیت شغلی ازطریق میانجی‌گری نظام آموزش عالی است؛ اما سرمایۀ فرهنگی هم به‌صورت غیرمستقیم و هم مستقیم بر موقعیت شغلی تأثیر دارد. هرچند اثر سرمایۀ اجتماعی بر موقعیت شغلی معنادار نشد، در یافتن شغل بسیار تأثیرگذار بوده است؛ درواقع، پس‌‌زمینۀ اجتماعی چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم بر موقعیت شغلی تأثیر می‌‌گذارد و نابرابری‌‌های اجتماعی ازطریق نظام آموزشی بازتولید می‌‌شوند.