حقوق رقابت در عرصۀ انرژی؛ با تأکید بر تجربۀ اتحادیۀ اروپا و ایران

Abstract

عرصۀ حقوق انرژی همواره برای دولت‌ها اهمیت بسیاری دارد. بازار انرژی به دلیل دارابودن موقعیتی راهبردی و تأثیرگذار، دارای مسائل مهمی مثل امنیت عرضه است. از این رو، دولت‌ها وارد این عرصه شده و به تنظیم بازار اقدام کرده‌اند. اکنون پرسش این است که آیا می‌توان قواعد حقوق رقابت را در بازارهای انرژی اعمال کرد؟ چنانچه پاسخ مثبت باشد، آیا گسترۀ اعمال این قواعد در بازارهای انرژی، مانند بازارهای سایر کالاها و خدمات است و هیچ محدودیت ویژه‌ای در اعمال این قواعد در بازار مذکور وجود ندارد؟ در این مقاله سعی شده است تا تجربۀ اتحادیۀ اروپا و ایران در پاسخ‌گویی به پرسش‌های پیش‌گفته بررسی گردد. اتحادیۀ اروپا برای دستیابی به اهداف حقوق رقابت و حقوق انرژی تلاش‌هایی کرده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تدوین «بسته‌های آزادسازی» اشاره کرد. با مطالعات انجام‌شده، به نظر می‌رسد اعمال قواعد حقوق رقابت در عرصۀ انرژی بلامانع باشد. در عین حال، نحوۀ اعمال این قواعد متناسب با ساختار این‌گونه بازارها بوده و به ناگزیر محدودیت‌هایی در اعمال قواعد حقوق رقابت وجود دارد. در ایران، با وجود تأسیس بورس انرژی و فراهم شدن امکان فروش برق به مصرف‌کنندگان عمده توسط نیروگاه‌های خصوصی، هنوز نمی‌توان بازار انرژی ایران را بازاری رقابتی تلقی کرد. بنابراین پژوهش پیش رو، با این نتیجه و پیشنهاد پایان یافته است که قانون‌گذار ایرانی و سیاست‌گذاران رقابت در ایران نیازمند وضع مقررات و سیاست‌های ویژه‌ای جهت ایجاد رقابت در بازار انرژی کشور هستند.