بررسی آیات فضایل اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در تفسیر ابن‌کثیر

Abstract

آیات حاوی فضایل اهل ­بیت(ع) آیاتی هستند که به‌صورت غیر مستقیم بر اصل شانیت خلافت و امامت آن حضرات بر دیگران دلالت دارند؛ لذا مفسران اهل سنت، در طول تاریخ اسلام موضع­گیری‌های مختلفی در برابر آن داشته­اند. در پژوهش حاضر به روش تحلیلی - کتابخانه­ای سعی شده تا این آیات در تفسیر «ابن­­کثیر دمشقی»، مفسّر و تاریخ­نگار قرن هشتم، که در اعتقاد، پیرو ابن‌تیمیه و در تاریخ و تفسیر، دنباله­رو طبری و مورد توجّه اهل­ سنّت است، بررسی و با سایر تفاسیر متقدم اهل سنت به‌ویژه طبری، مقایسه و چگونگی مواجهه او با این آیات روشن شود. بررسی این تفسیر نشان می­دهد که ابن­کثیر به برخی از فضایل موجود اهل­ بیت در این آیات اذعان داشته و در عین حال، دیگران را نیز در بعضی از فضایل شریک دانسته است. با این حال، آن دسته از فضایل اهل ­بیت را که بر شایستگی حضرات معصومین(ع) برای کسب مقام ولایت بر امت تاکید دارند، انکار کرده یا به دیگران نسبت داده است. حاصل پژوهش اینکه ابن‌کثیر بر خلاف تعهّدش مبنی بر بیان حقایق قرآن، گرفتار استنباطات شخصی شده و در تفسیر این آیات، بر اساس تعصّبات مذهبی خود عمل کرده و حتّی به ماجرای لیلة ­المبیت و غدیر خم که در کتاب تاریخش، مفصّل به آنها پرداخته، اشاره نکرده ­است.