عطرهای مرکب در جواهر الطیب المفردة: بازشناسی عطرنامۀ منسوب به ابن‌ماسویه و محتوای آن

Abstract

امروزه، دست‌نویس‌هایی با عنوان <em>جواهر الطیب المفردة بأسمائها وصفاتها ومعادنها</em> به ابن‌ماسویه منسوب است که در کتاب‌شناسی‌های کهن از آن یاد نشده است. شباهت میان شرح عطرهای مفرده (غیر ترکیبی) در این اثر و نقل‌هایی از ابن‌ماسویه نشان می‌دهد که از دیرباز، کتابی در این باب به ابن‌ماسویه منسوب بوده که البته محتوای آن بیشتر به‌واسطۀ کتاب عطرشناسی به نام خُشّکی نقل شده است. برخی دست‌نویس‌های این اثر، بخشی دربارۀ دستور ساخت عطرهای ترکیبی در بر دارند. گرچه از ابن‌ماسویه و به‌ویژه «کتاب ابن‌ماسویه» نقل‌هایی بیشتر در این باب در دست داریم اما از این میان تنها یک نقل، آن‌هم فقط در یکی از دست‌نویس‌های <em>جواهر الطیب</em>، به چشم می‌خورد. چه‌بسا این بخش از رساله به‌تمامی به دست ما نرسیده باشد. برخی دستورهای این دست‌نویس‌ها نیز، بی‌یادکرد نام ابن‌ماسویه، در آثار دیگر به‌ویژه در اثر عطرشناسی کندی، تکرار شده است که شاید نشانۀ بهره‌گیری این دو از منابع مشترک باشد.