نظم نهادمحور: الگوی اتحادیه اروپا از نظم در نظام ‏بین‌الملل پساجنگ سرد ‏

Abstract

موضوع نظریه روابط بین‌الملل، سامان دادن به روابط بین‌الملل در پرتو مسأله نظم است. به همین جهت بسیاری علم روابط بین‌الملل را به عنوان علم مطالعه نظم سیستمی تعریف می‌کنند. در این راستا بسیاری از بازیگران نظام بین‌الملل بیش از آن که در ایجاد سازوکارهای نظم بین‌الملل دخیل باشند، به‌عنوان متقاضی نظم بین‌المللی عمل می‌نمایند. به همین جهت در بحث از نظم در روابط بین‌الملل باید بین «تقاضا برای نظم» و «عرضه نظم» تمایز قائل شویم. از منظر بازیگران، در نظام بین‌الملل هم نظم بیش از آن که متکی بر افراد و بازیگران غیردولتی باشد، متکی بر دولت‌هاست. نقش و جایگاهی که قدرت‌های بزرگی نظیر ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه و اتحادیه اروپا در عرضه نظم در عرصه نظام بین‌الملل ایفا می‌کنند، حائز اهمیت می‌باشد. این مقاله بر آنست تا به بررسی این نکته بپردازد که الگوی اتحادیه اروپا از نظم در نظام بین‌الملل پسا جنگ سرد چگونه قابل تبیین است؟ در پاسخ الگوی اتحادیه اروپا از نظم بین‌الملل را در قالب مفهوم «نظم نهادمحور»، یعنی کارآمدی نهادهای بین‌المللی در تدبیر امور جهانی (حکومت‌مداری) تحلیل خواهیم کرد. در این چارچوب اروپا به جای سیاست مبتنی‌بر زور، بیشتر بر گفتگو، دیپلماسی، پیوندهای تجاری، حقوق بین‌الملل، چندجانبه‌گرایی و ترغیب به جای اعمال فشار تأکید می‌نماید که در این مقاله تشریح می‌شود.