دیوان بین‌المللی دادگستری و تعهدات ‏ ‏Erga Omnes

Abstract

دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی ملل متحد تاکنون به قضایای گوناگون رسیدگی کرده و آرای مختلفی اعم از ترافعی یا مشورتی صادر کرده است. این آرا از جنبه‌های مختلف چه برای طرفین موضوع و چه برای تمامی تابعان حقوق بین‌الملل واجد اهمیت می‌باشد. دیوان بین‌المللی دادگستری در آرای صادره خود گاهی به مفاهیمی نو اشاره کرده است که در ساختار نظام حقوق بین‌الملل دارای ارزش خاصی هستند. تحلیل آرا و نظرات دیوان درخصوص این مفاهیم به‌طور خاص و درخصوص حقوق بین‌الملل به طور عام به ما کمک می‌کند تا ماهیت مفاهیم را بهتر شناخته و ارزیابی بهتری از حقوق بین‌الملل و مجموعه قواعد آن داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین مفاهیم حقوق بین‌الملل که تاکنون توسط دیوان بین‌المللی دادگستری مطرح شده، مفهوم تعهدات erga omnes می‌باشد. دیوان جدای از طرح این مفهوم، تلاش کرده تا در رویه خود، حد و حدود و دامنه آن را نیز مشخص نماید. مفهوم تعهدات erga omnes را می‌توان به تعهدات دولت‌ها در قبال جامعه بین‌المللی در کل معنی کرد. هدف این پژوهش، بررسی نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در ارائه و تکوین این مفهوم مربوط به نظم عمومی بین‌المللی می‌باشد. در این راستا در ابتدا سابقه طرح این مفهوم در رویه دیوان یعنی قضیه بارسلونا تراکشن مطرح خواهد شد. سپس مسائل ماهوی مربوط به مفهوم تعهدات erga omnes باتوجه به آرای دیوان و همچنین نظریه‌های مطروحه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به این منظور ویژگی تعهدات مذکور، رابطه آن با قواعد آمره، اثر حقوقی این دسته از تعهدات و نقش دیوان در این زمینه در ارتقای نظم عمومی بین‌المللی به عنوان مسائل ماهوی مطرح می‌گردد.