مفهوم مأموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل متحد و ‏سیر تحول آن ‏

Abstract

بررسی روند تاریخی مأموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل متحد حاکی از بروز تحولی کمّی و کیفی در این مأموریت‌ها در دو دهة اخیر است که از آن به عنوان سیر تحول مأموریت‌های صلح‌بانی این سازمان یاد می‌شود. این توسعه و تحول به تدریج شکل گرفته و از مأموریت‌های سنتی صلح‌بانی با وظیفۀ محدود نظارت بر آتش‌بس آن هم غالباً در درگیری های مسلحانه بین دولت‌ها (درگیری‌های بین‌المللی)، به مأموریت‌های پیچیده و چندوجهی با مشارکت واحدهای نظامـی، پلیس و نیروهای غیرنظامـی و بشردوستانـه که به‌طور عمده برای پاسخ به درگیری‌های مسلحانة داخلی (در نقطـه مقابـل درگیری‌های بین‌المللی) اعزام می‌شوند، تغییر ماهیت داده است. این تحول در واقع در پاسـخ به محیط بین‌المللی جدید شکل گرفته در دوران پس از خاتمة جنگ سرد و شرایط نوین حاکم بر درگیری‌ها و بحران‌های بین‌المللی صورت گرفته و اعـزام پرشمـار نیروهای صلح‌بان این سازمان به مناطق به شدت فقیر و آشوب‌زده به عنوان یکی از نتایج طبیعـی ایجاد محیط نوین بین‌المللی ارزیابی می‌گردد. البته در این زمینه یکی از نگرانی‌های مهم موجود در ارتباط با روند تحول کیفی و کمّی مأموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل متحد، امکان تبدیل چنین ‌سازوکاری به یک عنصر قدرتمند پشتیبانی‌کننده سیاست‌های تغییر رژیم در جهان توسط قدرت‌های غربی می‌باشد. مقالـة حاضـر کوشیده است با استفاده از اسناد و گزارش‌های سازمان ملل متحد، در قالب یک مقدمه، سه بخش و نتیجه‌گیری به بررسی مفهوم صلح‌بانی سازمان ملل متحد و سیر تحول آن بپردازد. بخش اول مقاله به بررسی مفهوم صلح‌بانی در چهار دوره زمانی مفروض پس از تأسیس سازمان ملل متحد، بخش دوم به بررسی تحول مفهوم صلح‌بانی و بخش سوم به آسیب‌شناسی مأموریت‌های صلح‌بانی سازمان ملل متحد اختصاص یافته است.