هویت انقلابی- اسلامی نظام جمهوری اسلامی ‏ایران در گفتمان‌های مختلف سیاست خارجی

Abstract

وقوع انقلاب اسلامی در ایران در سال 1357، باعث تکوین هویت جدیدی برای این کشور در عرصه داخلی و بین‌المللی گردید، هویتی که مهم‌ترین ساختار بیناذهنی قوام‌دهنده به آن، هنجارهای نشأت‌گرفته از فرهنگ ایرانی‌ـ‌ اسلامی بود. هویتی که برای دولت جمهوری اسلامی ایران علاوه‌بر وظیفه صیانت از استقلال و منافع ملی کشور در بردارنده مسئولیت‎ها و تکالیف فراملی در چارچوب نقش‎های متعدد است و یک نظام ارزشی ـ قضاوتی و یا یک قالب فکری (پارادایم) جدید پدید آورده و بدین‌ترتیب ملاک‎های متفاوتی را برای «خودی‎ها» و «دگرها» در عرصه ملی و فراملی برای ایران ایجاد می‎کند. سئوال اصلی این مقاله آن است که آیا این هویت شکل‌گرفته که ما آن را یک هویت «انقلابی ـ اسلامی» می‌نامیم، در تمامی گفتمان‌های مختلف سیاست خارجی یکسان بوده و یا باتوجه به عنصر تفسیر و دامنه آن، نقش‌های نسبتاً متفاوتی را برای جمهوری اسلامی ایران برانگیخته است. برای پاسخ به این سئوال در این مقاله بعد از بررسی گفتمان‌های مختلف سیاست خارجی به این نتیجه خواهیم رسید که باتوجه به عنصر تفسیر و دامنه آن از محتوای معانی بیناذهنی قوام‌دهنده هویت نظام جمهوری اسلامی ایران، این هویت شکل‌گرفته در تمامی دوره‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ثابت بوده و نقش‌‌های نسبتاً یکسانی را برای این دولت در صحنه نظام بین‌الملل ایجاب کرده است، اگرچه در هر دوره برای بازنمایی این نقش‌ها الگوهای متفاوتی در نظر گرفته شده است.