کاربرد کانی‌شناسی و ژئوشیمی عناصر فرعی و کمیاب در تعیین فازهای حامل عناصر استراتژیک در معدن روی و سرب انگوران ـ جنوب غرب زنجان

Abstract

معدن روی و سرب انگوران در جنوب­غربی زنجان و در پهنه­ی ساختاری سنندج ـ سیرجان قرار دارد. این ذخیره معدنی از نظر چینه­شناسی در مجموعه دگرگونی پروتروزوییک تکاب واقع شده است. شیست­های هم­ارز سازند کهر در فرودیواره و دولومیت­های جان­گوتاران (هم­ارز سازند سلطانیه) در فرادیواره،<br /> کانی­سازی روی و سرب انگوران را در میان گرفته­اند. کانی­سازی به دو بخش کلی سولفیدی و کربناتی تقسیم می­شود. اسفالریت، گالن و پیریت مهم­ترین <br /> کانی­های بخش سولفیدی هستند. بافت غالب در بخش سولفیدی، برشی، توده­ای و دانه­پراکنده است. اسمیت­زونیت، همی­مورفیت، سروزیت و میمتیت از مهم­ترین کانی­های بخش کربناتی هستند که بافت­های غالب در این بخش شامل برشی، گل­کلمی و پرکننده فضاهای خالی است. اسمیت­زونیت به عنوان فراوان­ترین کانی بخش کربناتی مطرح می­باشد که دارای حداقل سه نوع مختلف با رنگ­های متفاوت است. آنالیز­های ژئوشیمیایی انجام یافته بر روی نمونه­های برداشت شده از بخش­های مختلف توده­ی معدنی، نشان می­دهند که مجموع عناصر کمیاب خاکی (ΣREE) در این نمونه­ها ناچیز می­باشد. بیشترین مقدار این عناصر در <br /> شیست­های کانه­دار تمرکز دارد و مجموع عناصر کمیاب خاکی سبک (ΣLREE) نسبت به مجموع عناصر کمیاب خاکی سنگین (ΣHREE) دارای غنی­شدگی است. آنالیزهای شیمیایی انجام شده با استفاده از روش­های (ICP ـ MS+ICP ـ OES+INAA) بر روی کانی­های جدا شده از نمونه­های معدنی معدن روی و سرب انگوران، نشانگر غنی­شدگی کانی اسفالریت از عناصری نظیر نقره، گالیم، ژرمانیم، ایندیم، کادمیم، کبالت، نیکل، آرسنیک و سلنیم می­باشد. درصورتیکه کانی اسمیت­زونیت از عناصر کادمیم، نیکل، کبالت و آرسنیک غنی شده است. براساس مطالعات ژئوشیمیایی، اسمیت­زونیت در کانسنگ کربناتی و اسفالریت در کانسنگ سولفیدی، به عنوان مهم­ترین میزبان برای عناصر فرعی محسوب می­گردند و از نظر کاربردی برای استحصال این عناصر دارای اهمیت می­باشند.