سیر کاربرد اسلیمی در مکتب اصفهان براساس مطالعه تطبیقی نمونه هایی از کاخ عالی قاپو، چهل ستون و هشت بهشت

Abstract

اشتراکات و تمایزات نقشمایه ها بیانگر مشخصات هنری و تاریخی مکاتب مختلف است. در هر دوره تاریخی اصول و شیوه های خاصی در آثار هنری، مورد استفاده قرار می گیرد که تشکیل دهنده ی مکاتب هنری آن دوره هستند. در مکتب اصفهان بنا بر ضرورت آرایش کاخ ها، بناهای عمومی و خصوصی دیوارنگاری رونقی بی سابقه یافت و نقاشی دیواری در انواع مختلف جزء جدایی ناپذیر معماری شد. این مقاله در پی آن است، تا با توجه به اینکه ساخت کاخ های عالی قاپو، چهل ستون و هشت بهشت در یک دوره تاریخی بوده اند، طرح های اسلیمی آن ها را مورد مطالعه قراردهد تا پلی در جهت شفاف تر شدن و عمق بخشیدن به مباحث نظری مکتب اصفهان باشد. بنابر آنچه بیان شد، این پژوهش با بهره گیری از روش تطبیقی-تحلیلی به تقسیم بندی و مقایسه نقوش اسلیمی پرداخته تا گسترش و ویژگی های خاص این نقش را در هر سه کاخ مقایسه کند و به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که آیا اسلیمی های شناخته شده در این سه کاخ به یک صورت نقش شده اند و در کدام به صورت ویژه اجرا گردیده، همچنین ماهیت این نقوش با چه تغییراتی همراه بوده است و گذر زمان چه تأثیراتی بر روی این آرایه گذاشته است. نتایج به دست آمده از تحقیقات میدانی و آنالیز اسلیمی ها از نظر طرح، رنگ و توسازی نشان می دهد که حضور این نقوش در کاخ عالی قاپو، چهل ستون و هشت بهشت به ترتیب کم رنگ تر شده است و به مرور زمان هر چه از آغاز این مکتب فاصله می گیریم هنرمندان از نقوش اسلیمی کمتری استفاده کرده و به طرح های ختایی گرایش بیشتری نشان داده اند. تا جای که گستردگی و فراوانی طراحی و تنوع در نقش اسلیمی ها در کاخ عالی قاپو به خوبی مشهود است و در کاخ هشت بهشت به ندرت دیده می شود.