شناسایی تانن های گیاهی در چرم های تاریخی به روش طیف سنجی FTIR-ATR و آزمون نقطه ای (مطالعه موردی یک مشک چرمی مکشوفه از قلعه کوه قاین)

Abstract

تانن های گیاهی مهم ترین عامل دباغی آلی در فراوری چرم های تاریخی به شمار می روند. شناخت نوع تانن، نه تنها در روشن شدن ترکیب شیمیایی، فناوری تولید و وضعیت ساختاری چرم حائز اهمیت است، بلکه به منظور ارزیابی تناسب چرم های دباغی گیاهی جدید برای مقاصد حفاظتی نیز کارایی دارد. از طرفی ارزیابی های پیشین نشان داده است که خصوصیات شیمیایی تانن، نقش مهمی در ثبات و پایداری چرم و آسیب های وارد به آن دارد. از این رو مسئله پیش رو در بررسی چرم های دباغی گیاهی، شناخت نوع تانن مورد استفاده در فراوری آنها است. به طور کلی تانن ها به دو دسته ی هیدرولیز شونده و متراکم شونده طبقه بندی می شوند؛ که هر یک از این دو گروه، ویژگیهای متمایزی در چرم ایجاد می کند. بر این اساس هدف از این پژوهش شناسایی نوع تانن های مورد استفاده درساخت یک مشک چرمی منسوب به دوره ی سلجوقی و مکشوفه از محوطه ی تاریخی قلعه کوه قاین، به عنوان نمونه ی موردی است. این مشک از شکل های مختلفی از چرم تشکیل شده و بر این اساس، 8 نمونه از چرم های آن مورد بررسی قرار گرفتند. در این راستا پس از استخراج تانن از ساختار نمونه ها، از آزمون های نقطه ای جهت شناسایی تانن و الاگی تانن ها استفاده شد. همچنین از طیف سنجی انعکاس کل تضعیف شده مادون قرمز تبدیل فوریه <span style="font-family: Arial; font-size: x-small;"><span style="font-family: Arial; font-size: x-small;">(FTIR-ATR)</span></span> به منظور بررسی ساختار تانن ها و شناسایی دقیق تر آنها استفاده گردید.بر اساس نتایج حاصل، تمام نمونه ها حاوی تانن های گیاهی به عنوان عامل دباغی بودند. بررسی نوارهای جذبی عصاره های استخراجی نیز نشان داد که عامل دباغی مورد استفاده، حاوی هر دو گروه متراکم شونده و هیدرولیز شونده بوده و در برخی موارد، امکان حضور جزئی زیر گروه های الاگی و گالوتانن نیز وجود دارد.