بررسی تغییرات ناشی از جهش با اتیل‌متان‌سولفونات (EMS) در لاین‌های موتانت برنج با نشانگر ISSR

Abstract

استفاده از جهش جهت ایجاد تنوع ژنتیکی و مواد ژنتیکی جدید از دیرباز متداول بوده و از آن برای بهبود خواص کمّی و کیفی مختلف در گیاهان سود جسته‌اند. در این تحقیق، هجده لاین موتانت برنج که برای پاکوتاهی، تعداد پنجه زیاد، زودرسی و عملکرد بالا از بین یک جمعیت موتانت حاصل از جهش‌زایی رقم الیت ندا با اتیل‌متان‌سولفونات (EMS) انتخاب شده بودند، مورد ارزیابی مولکولی با آغازگرهای ISSR قرار گرفتند. از 10 آغازگر مورد استفاده، 8 آغازگر DNA ژنوتیپ‌های مختلف را تکثیر کردند. تعداد کل نوارهای تولید شده 67 نوار (به ازای هر آغازگر به‌طور متوسط 4/8 نوار) بود که 7/53 درصد آن‌ها چندشکلی بین ژنوتیپ‌ها را نشان دادند. متوسط ضریب تنوع ژنی نئی در جمعیت مورد مطالعه، 1/14 درصد به‌دست آمد. بیشترین شباهت به رقم مادری (8/86 درصد) مربوط به گروه موتانت‌های پرعملکرد و کمترین شباهت (7/76 درصد) مربوط به گروه موتانت‌های پرپنجه بود. تجزیه خوشه‌ای با روش UPGMA، رقم مادری را در یک گروه و 4 دسته لاین‌های موتانت را در گروه جداگانه‌ای قرار داد. تجزیه خوشه‌ای در هر گروه از لاین‌های موتانت نیز به‌طور جداگانه انجام شد که به استثنای دسته موتانت‌های انتخابی برای تعداد پنجه زیاد، در هر سه دسته دیگر رقم مادری به‌تنهایی در یک گروه و همه موتانت‌های انتخابی در گروه جداگانه‌ای قرار گرفتند. براساس نتایج این تحقیق، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که تکنیک جهش برای ایجاد تنوع ژنتیکی در برنج مطلوب بوده و از نشانگرهای ISSR می­توان برای شناسایی لاین‌های موتانت در جمعیت‌های حاصل از جهش‌زایی با EMS استفاده کرد.