مقایسه واکنش بیان ژن¬های القایی در پاسخ به تیمارهای تنش¬زا در اسفناج و کلزا

Abstract

به­منظور مطالعه الگوی بیان برخی از ژن­های فتوسنتزی و دفاعی بذور گیاهان اسفناج (واریته ویینا) و کلزا (واریته فالکون) در شرایط کنترل شده اتاقک رشد کشت داده شدند. طیف گسترده­ای از تیمارهای آزمایشی تنش­زا با غلظت­های متفاوت در یک آزمایش مقدماتی ارزیابی شده و در نهایت سه تیمار متیل وایلوژن، نیترات نقره و تری آمینوترایزول با چهار غلظت متفاوت به­همراه شاهد و تیمار ترکیبی (اسید اسکوربیک+تیمارهای تنش­زا) در آزمایش­های بعدی وارد شدند. اعمال تیمارهای آزمایشی به­صورت اسپری بر روی برگ در مرحله حداکثر رشد رویشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار صورت پذیرفت. سنجش TBARM به­منظور ارزیابی میزان سطح اکسیداسیون سلولی انجام شد. نمونه برداری در زمان­های 6، 12، 24، 48 و 72 ساعت پس از اعمال کلیه­ی تیمارها انجام شد. نمونه­برداری برای انجام مطالعه­ی بیان ژن و هیبریداسیون نورترن بلات در زمان 48 ساعت پس از اعمال تیمارها صورت پذیرفت. با توجه به حجم زیاد نتایج، کلیه­ی نتایج اعم از بررسی درصد سلول­های مرده، TBARM و بیان ژن­ها در سطوح مختلف تیمارهای آزمایشی فقط در 48 ساعت پس از اعمال تیمارها تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج نشان داد کلیه­ی تیمارهای آزمایشی از طریق افزایش نسبی سطح رادیکال­های آزاد اکسیژن در مقدار درصد سلول­های مرده، میزان TBARM و روند بیان ژن­ها تأثیر می­گذارند. ژن فتوسنتزی RBCS با افزایش غلظت تیمارهای تنش کاهش فعالیت داشت. اسپری پیش تیمار اسیداسکوربیک منجر به افزایش بیان نسبی این ژن تا حد 50 درصد گردید. ضمناً این مسئله به بهبود نسبی وضعیت ظاهری گیاهان و کاهش میزان TBARM کمک کرد. در مورد سایر ژن­های مورد مطالعه اگرچه تفاوت­هایی در الگوی بیان بسته به نوع گیاه و تیمارهای آزمایشی دیده شد، اما عموماً نسبت به تیمارهای تنش­زا واکنش مثبت نشان داده و با افزایش غلظت تیمارها حداقل تا سطح ما قبل آخرتیمار افزایش خطی بیان ژن مشاهده گردید. در مورد این ژن­ها بدون استثناء اعمال پیش تیمار اسیداسکوربیک موجب تعدیل بیان ژن به سمت شاهد (عدم اعمال تیمار) گردید.