ارزیابی مقایسه‌ای سودآوری اعتبارات بانکی عقود اسلامی به روش بهایابی بر مبنای فعالیت و روش بهایابی سنتی: مورد بانک توسعه صادرات ایران

Abstract

فعالیت اصلی بانک‌ها، خرید و فروش وجوه است. بانک‌ها وجوه را به شکل سپرده جذب نموده و در قالب تسهیلات در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی قرار می‌دهند. ا‌گرچه در نظام بانکی، تاکید زیادی بر خدمات کارمزدی به‌عمل می‌آید، ولی منبع اصلی درآمد بانک‌ها سود حاصل از اعطای تسهیلات می‌باشد. بنابراین، فرایند جذب منابع و اعطای سپرده‌های بانکی باید به بهترین نحو ممکن مدیریت شود. مدیریت موفق این فرایند نیز زمانی ممکن است که مدیران اطلاعات دقیقی از بهای تمام شده و منافع حاصل از این فرایند داشته باشند. هدف از این تحقیق، محاسبه و مقایسة بهای تمام شدة تسهیلات بانکی تحت دو سیستم بهایابی سنتی، که هم اکنون در بانک‌های ایران متداول است، و سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت است. به‌این منظور، نخست با استفاده از مدل طراحی شده توسط پرفسور کوکاکولا و مدل پیشنهادی کمیتة تحقیقاتی AMIfs در آمریکا، مدل بهایابی بر مبنای فعالیت خاصی طراحی شد و تسهیلات اعطایی شعبه مرکزی بانک توسعه صادارت ایران طی دوره مالی1383 تحت دو سیستم، بهایابی شد. آزمون آماری t نشان‌گر آن است که بهای تمام شده وام‌های اعطایی در قالب عقود فروش اقساطی، مشارکت مدنی و قرض الحسنه تحت دو سیستم بهایابی دارای تفاوت معنی‌داری می‌باشند. لذا به گونه‌های مختلف تصمیمات مدیریت را تحت‌الشعاع خود قرار خواهند داد. تحقیق حاضر، اولین تحقیقی است که در ایران به بررسی سیستم مدل بهایابی بر مبنای فعالیت در بخش اعتبارات سیستم بانکی پرداخته است.