نبرد قهرمان با اژدها در روایت‌های حماسی ایران

Abstract

نبرد قهرمان با اژدها، یکی از عمده‌ترین مضامینی است که در اغلب اساطیر و حماسه‌های دنیا دیده می‌شود. اهمیت این نبرد آنچنان است که مکتب‌های گوناگون اساطیری، به بررسی و تحلیل آن پرداخته و هریک به زعم خود، اژدها را نماد برخی رویدادهای مربوط به زندگی انسان‌ها دانسته‌اند. در اساطیر ایران، نبرد ایزدان با اهریمن و آفریده­های او، گونه‌های متفاوت اژدهاکشی به شمار می‌آید. این نبرد در بسیاری از روایات حماسی ایران نیز آمده‌است و جلوه‌هایی از آن، به گونة نبرد قهرمانان با دیوان و برخی پتیارگان دیده می‌شود. در بیشتر پژوهش‌هایی که در ایران دربارۀ اژدها شده‌است، اغلب به بررسی قهرمانان اژدهاکش در منظومه‌های حماسی و شمار محدودی از روایات عامیانۀ ایران پرداخته‌اند‌ و به آن دسته روایاتی که در طومارهای نقالی و یا روایات شفاهی- مردمی شاهنامه آمده‌است توجه چندانی نداشته‌اند. در این مقاله، به معرفی آن دسته از قهرمانان اژدهاکش، که در مجموعه روایات حماسی ایران آمده‌است، می‌پردازیم؛ سپس دربارۀ نژاد این قهرمانان، چگونگی نبرد آنها با اژدها و همچنین پایان زندگی آنها بحث می‌کنیم.