آیا هر جملۀ مثبت فارسی یک نظیر منفی دارد؟

Abstract

با توجه به اینکه می‌توان به هر فعل مثبتی عنصر منفی‌ساز افزود و آن را منفی کرد، در این نوشته این پرسش مطرح شده‌است که آیا منفی کردن جمله، تنها با افزودن نشانۀ نفی به فعل آن است و آیا هر جملۀ مثبت، یک نظیر منفی نیز دارد؟ در این بررسی، صورت منفی چند جملۀ فارسی با رویکردی نقش‌گرا، براساس نظر گیون و میستامو، دو تن از نظریه‌پردازان زبان‌شناسی نقش‌گرا، مطالعه می‌شود و روش کار تحلیلی- توصیفی است. از آنجاکه جمله-های مثبت و منفی، بافت گفتمان و پیش‌انگاره‌های متفاوتی دارند و افزودن عنصر منفی‌ساز به فعلِ جملۀ مثبت، تمام یا بخشی از معنای آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در مواردی تنها منفی کردن فعل کافی نیست و منفی‌سازی جمله با تغییرات ثانویه‌ای همراه است. همچنین در زبان فارسی همیشه چنین نیست که هر جملۀ مثبت یک قرینۀ منفی نیز داشته باشد.