توصیف سبک ادبی

Abstract

در بررسی سبک، همواره دو مقولۀ متوازی به صورت تقابلی مطرح می‌شوند که عبارت‌اند از سبک زبانی و سبک ادبی. در سبک زبانی به تحلیل نشانه‌های موجود در زبانی خاص می‌پردازیم تا قوانین عام آن زبان را کشف کنیم؛ قوانینی که هنجارهای ثابت و معیاری مشخص را در اختیار اهل زبان قرار می‌دهند و به توصیف نظام‌مند آواها، اجزای کلام، ساخت‌های نحوی و واژگان می‌پردازند. اما در سبک ادبی، تکیة اصلی بر مشخصه‌های هدفمند اثری خاص است که آن را در بهره‌گیری از امکانات زبانی متمایز می‌کند و هدفِ بررسی این سبک، کشف عدول از قوانین عام زبانی در آثار نویسندگان و گویندگان برجسته است. مقالة حاضر بر سه فرضیه استوار است: 1- ارائة تعریفی جامع و مانع از سبک ادبی عملاً غیرممکن است؛ 2- سبک ادبی قابلیت توصیف دارد و می‌توان مبتنی بر مشخصه‌ها و نشانه‌های موجود، جوانب این توصیف را کاوید؛ 3- عناصر موجود در سبک ادبی، در سبک زبانی هم دیده می‌شوند و تفاوت این دو، در تصادفی یا هدفمند بودن بهره‌گیری از این عناصر است.