نشانه‌شناسی مرکززدایی و انزوای سوژه در داستان سگ ولگرد

Abstract

یکی از مفاهیم مهم پساساختارگرایی، مرکززدایی یا انزوای سوژه است که تأثیر زیادی در جهت‌گیری مطالعات ادبی داشته‌است. برخلاف سوژۀ اومانیستی که به ابژه‌های پیرامون خود معنی می‌بخشد، سوژۀ پساساختارگرا مرکزیت خود را در جایگاهش‌ از دست داده‌است و در معرض نوعی انزواست. سگ ولگرد هدایت، شرح انزوا و خاموشی یک سوژه- سگ به نام پات در یک روز پاییزی است، لذا بررسی نشانه‌شناختی این داستان از این جنبه درخور توجه است. در این مقاله بررسی می‌شود که چگونه رمزگان‌های‌ حاکم بر سرنوشت پات، همگی بر انزوای غیرقابل اجتناب او دلالت دارند. پس از گم شدن سوژه-‌ سگ یا گسست ارتباط بین پات و صاحبش، سوژه «جایگاه سوژه‌ای» جدید می‌یابد. در این جایگاه، سوژه نه تنها قادر به رمزگذاری برای برقراری ارتباط با خداوندگارش یا به لحاظ نشانه‌شناختی، منشأ معنا و هویت برای او نیست، بلکه‌ از درک رمزگان‌های حاکم‌ بر آن نیز عاجز است؛ این امر به نوبۀ خود درجه‌ای از عدم مرکزیت و انزوا را برای او به همراه دارد و سرانجام منتهی به مرگ سوژه می‌شود.