حفظ یا تغییر زبان‌های محلی ایران؟

Abstract

این مقاله کوشیده است عوامل دخیل در حفظ یا تغییر زبان­های محلی ایران را بررسی کند. از میان این عوامل، 'نگرش­های زبانی‘ و 'انتخاب زبان‘ مورد بحث قرار گرفته­ اند، چرا که به­ نظر می­رسد این دو عاملِ درهم ­تنیده، به دلیل ماهیت انعطاف­ پذیری­ شان پیامدهای مستقیمِ سایر عوامل دخیل باشند. به بیانی دیگر، مثبت یا منفی بودن نگرش­های گویشوران نسبت به زبان بومی­شان و به دنبال آن، انتخاب یا عدم انتخاب زبان­شان در موقعیت­های مورد نیاز به جهت­گیری­های عوامل دخیل در حفظ یا تغییر آن زبان بستگی دارد. بر این اساس، در مقالۀ حاضر، نگرش­های زبانی و انتخاب زبان در دو بخش مجزا از هم مورد بحث قرار گرفته­ اند و به دنبال مبحث انتخاب زبان، پدیده­ های حفظ و تغییر زبان مطرح شده­ اند. در ادامه، به تعدادی از پژوهش­های انجام یافته در زمینۀ حفظ و تغییر زبان­های بومی، هم در خارج از ایران و هم در داخل ایران، با در نظر گرفتن دخالت نگرش­های زبانی، انتخاب زبان، و دیگر عوامل دخیل اشاره شده است. در بخش پایانی، به دنبال نتیجه­ گیری از مباحث بخش­های پیشین، روند تدریجی زوال زبان­های محلی ایران بر اثر دخالت برخی عوامل و مشخصاً دخالت سازمان صدا و سیما و وزارت آموزش و پرورش تذکر داده شده است.