بررسی بازده سرمایه‌گذاری در تحقیقات ارقام اصلاح شده جو دیمدر کشور

Abstract

به منظور توجیه سیاستگ ذ اران در تخصیص اعتبارات کافی به امرتحقیقات کشاورزی، لزوم تعیین بازده سرمایه‌گذاری در تحقیقات کشاورزی احساس می‌شود. هدف از ا ن جا م این تحقیق نیز اولاً تعیین بازده سرمایه‌گذاری در تحقیقات ارقام جدید اصلاح شده جو دیم شامل دو رقم ایذه در استان کهگیلویه و بویراحمد و سرارود 1 در استان کرمانشاه با بهره‌گیری از نسبت منفعت به هزینه ( B/C ) و ثانیاً تعیین میزان پذیرش این نوآوری‌ از سوی جوکاران با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی ( AHP ) بوده است. در راستای این دو هدف، به بررسی و مقایسه میانگین عملکردها در گروههای مختلف جوکاران از نظر نمره پذیرش نوآوری پرداخته شد ه است . اطلاعات این تحقیق ب ه صــورت داده‌های مقطعــی در سال زراعی 1380 - 81 توسط پرسشنامه و با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده ( SRS ) از 192 جوکار دیم در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه جمع آوری گردیده است . نتایج این پژوهش نشان می‌ د ه د که متوسط هزینه اصلاح و معرفی یک رقم جو دیم، به قیمت سال 1381، برابر با 874 میلیون ریال و میانگین وزنی هزینه ترویج در یک هکتار جو دیم معادل 722 ریال است . در استانهای مورد مطالعه به کارگیری ارقام اصلاح شده جو دیم باعث 8592 هزار تن افزایش در تولید جو دیم، یعنی 5/8 میلیارد ریال سود، شده است. با احتساب هزینه‌های تحقیق و ترویج، نسبت منفعت به هزینه اصلاح و معرفی ارقام جو ایذه و سرارود 1 به ترتیب برابر با 36/3 و 66/7 محاسبه گردید ه است . این مقادیر به دلیل بیشتر بودن از عدد یک نشاندهنده توجیه اقتصادی بسیار خوب سرمایه‌گذاری در امر تحقیقات اصلاح و معرفی ارقام جدید جو دیم است . نتایج همچنین نشان داد جوکاران پذیرنده ارقام ایذه و سرارود 1 از میانگین عملکرد بالایی نسبت به جوکاران نپذیرنده این ارقام برخوردارند ، ب ه طوری که در نمونه مورد بررسی، شکاف میانگین عملکرد دو گروه پذیرنده و نپذیرنده ارقام ایذه و سرارود 1 به ترتیب 679 و 530 کیلوگرم در هکتار بوده است. همچنین در دو استان مذکور، جوکاران ِ دارای نمره پذیرش نوآوری بالاتر، میانگین عملکرد بالاتری نیز دا شتند.